Dankzij de maatregelen van minister Koolmees starten de pensioenfondsen het jaar met een kleine adempauze. Kortingen op de pensioenen zijn echter ook voor eind 2020 een realistisch scenario gezien de lage rente, meldt Aon in de nieuwste Pensioenthermometer.
De gemiddelde dekkingsgraad van de Nederlandse pensioenfondsen is in 2019 teruggelopen van 104% naar 103%. De beleidsdekkingsgraad, gebaseerd op de gemiddelde dekkingsgraad van de afgelopen twaalf maanden, daalde in 2019 van 108% naar 103%. Deze eindstand voor 2019 is hoger dan het tijdelijk aangepaste minimum van 100%. Diverse fondsen sluiten het jaar echter toch af met een dekkingstekort. Vooral een aantal grotere fondsen heeft een dekkingsgraad die nog onder de 100% ligt.
Pensioenakkoord
Het pensioenakkoord in juni was goed nieuws voor de fondsen, maar al snel gooide het advies van de Commissie Dijsselbloem roet in het eten. Die verlaagde de rendementen waarmee pensioenfondsen mogen rekenen en daarmee kwamen de zogenoemde herstelplankortingen in beeld. Als klap op de vuurpijl daalde de rente in augustus tot een historisch dieptepunt. De kortingsdreiging werd daarmee groter dan ooit en de pensioenen van 8,5 miljoen Nederlanders stonden op de nominatie om per 1 januari 2020 gekort te worden.
Door de combinatie van de nieuwe parameters en de lage dekkingsgraden nam de druk op de politiek toe. Uiteindelijk kwam minister Koolmees in november met het verlossende woord. Kortingen zijn vooralsnog van de baan zolang een pensioenfonds een dekkingsgraad heeft van minimaal 90%. De fondsen krijgen een jaar extra tijd om de situatie op orde te krijgen.
Het is echter zeer de vraag of het uitstel gaat helpen, aldus Aon. De rente blijft waarschijnlijk laag en aandelenbeleggingen zijn onzeker. Als een pensioenfonds nu een dekkingsgraad van 90 procent heeft, wordt het een hele uitdaging om naar 100 procent te komen. De grote fondsen zitten met hun dekkingsgraden nog ruim onder de 100 procent. Het is de vraag of zij er over een jaar substantieel beter voor staan. “Het blijft opmerkelijk dat er op de valreep aanpassingen worden gedaan, terwijl het mechanisme van wanneer en hoeveel kortingen gegeven worden al jaren bekend is,” zegt Frank Driessen, Chief Executive Officer van Aon Retirement & Investment. “Het is ook de vraag hoe er dit jaar geacteerd wordt als de fondsen er nog steeds slecht voor staan. Zeker met het oog op de verkiezingen in 2021 kan het zomaar gebeuren dat ook eind 2020 de kortingen niet toegepast worden.”
Vooruitblik 2020
Het huidige jaar wordt niet makkelijk voor de pensioenfondsen. De verwachting is dat de rente voorlopig laag blijft. De aandelenrendementen kunnen best wat gematigder zijn. Kortingen per 1 januari 2021 blijven hierdoor realistisch, tenzij opnieuw gezwicht wordt voor de druk van de vakbonden, ouderen en andere partijen. Mogelijke nieuwe kortingen leggen druk op de premies. Premies zijn momenteel veelal niet kostendekkend, omdat zij vaak gebaseerd worden op het verwacht rendement. Daardoor gaat de pensioenopbouw van werknemers ten koste van het vermogen van het fonds als het rendement niet behaald wordt. Dat is moeilijk te verkopen als de rechten gekort moeten worden.
Minister Koolmees zal zijn handen vol hebben aan de uitwerking van het pensioenakkoord. Er zijn nog veel open einden die ingevuld moeten worden. Voor bepaalde leeftijdscategorieën wordt het nieuwe contract minder gunstig en zal de mate van zekerheid van de bestaande pensioenaanspraken in het huidige stelsel in voldoende mate geregeld moeten worden. “Het is de vraag hoe in het licht van het nieuwe contract en mogelijke kortingen hiervoor voldoende compenserende maatregelen genomen kunnen worden”, zegt Driessen. “Wij verwachten dat de discussie omtrent de rekenrente dan weer zal oplaaien. Het is namelijk de vraag of bij een zachter en risicovoller contract een andere rekenrente meer passend is en of die recht doet aan het risico in het pensioencontract.”
Klimaat
Naast de pensioenperikelen heeft het kabinet zijn handen vol aan de stikstofcrisis en de PFAS-normen. Op het eerste oog misschien niet zo voor de hand liggend, maar ook pensioenfondsen zullen als grote beleggers te maken krijgen met risico’s op het gebied van klimaat. Want wat gebeurt er bijvoorbeeld met de beleggingen in olie, als de maatschappij overgaat naar groene oplossingen, zoals elektrische auto’s en andere vormen van energieopwekking. Daarnaast zullen pensioenfondsen vanuit de regelgevers de klimaatrisico’s in kaart moeten brengen. Het wordt simpelweg een verplichting. Voor bestuurders genoeg te doen dus in 2020.
Bron: Aon
