Geen adviesdeclaratie als dat niet in het belang van de consument is. Vraag: wanneer is het in rekening brengen van kosten wel in het belang van de klant?
Het D66 Tweede Kamerlid Wouter Koolmees heeft schriftelijke vragen gesteld over de advisering van hypotheekklanten met een betalingsachterstand, of bij wie een achterstand dreigt te ontstaan.
In zijn beantwoording volgt minister Dijsselbloem de lijn die de AFM eerder heeft uitgezet. De toezichthouder benadrukte dat de wet niet vereist dat aanbieders huishoudens met betalingsproblemen of concreet voorzienbare betalingsproblemen een rekening sturen. Dijsselbloem vertaalt dat als volgt: “Op grond van de regelgeving dient een aanbieder de advies- en distributiekosten gericht op het tot stand brengen van een overeenkomst met betrekking tot een hypothecair krediet in beginsel rechtstreeks in rekening te brengen bij de klant.
Dit betekent dat in het kader van beheer bij bestaande klanten veel klantcontact kan plaatsvinden zonder dat aanbieders advies- en distributiekosten in rekening hoeven te brengen. Het klantcontact is dan veelal niet gericht op het tot stand brengen van een nieuwe overeenkomst. Dit is zeker het geval als sprake is van gesprekken in het kader van (concreet voorzienbare) betalingsachterstanden. Er zal meestal worden gekeken of een betalingsregeling kan worden getroffen, bijvoorbeeld door een (tijdelijke) verlaging van de rentelasten. Banken hoeven voor dergelijke beheergesprekken geen advieskosten in rekening te brengen bij de klant omdat de gesprekken niet gericht zijn op het tot stand brengen van een (nieuwe) overeenkomst.”
Ook nieuwe overeenkomst ‘gratis’
Maar daarna gaat hij, zonder enige onderbouwing, evenals de AFM dat recent heeft gedaan, een stuk verder: “Mocht tijdens de beheergesprekken blijken dat het toch nodig is om een nieuwe overeenkomst te sluiten dan hoeven de werkzaamheden die hiervoor nodig zijn ook niet in rekening te worden gebracht.” De minister heeft vergeten aan te geven op welk artikel in de Wft of het Bgfo hij zich hierbij beroept.
Geldt ook voor de adviseur
Ook het intermediair kan/moet geen kosten in rekening brengen bij klanten met (concreet voorzienbare) betalingsachterstanden, vindt de minister. Het betreft immers vaak overeenkomsten die gesloten zijn vóór het provisieverbod. En de adviseurs krijgen in dat geval nog doorlopende provisie. Maar hieraan voegt Dijsselbloem toe: “Als het gaat om producten die zijn afgesloten na 1 januari 2013 (of om netto-producten die voor 1 januari 2013 zijn afgesloten) is het tevens in het belang van de consument dat geen kosten in rekening gebracht worden.”
Uit het vervolg van het antwoord blijkt dat deze uitleg van de beloningsregels alleen van toepassing is op klanten met (concreet voorzienbare) betalingsproblemen. Blijkt dat in het (gratis) oriëntatiegesprek niet het geval te zijn, dan kan worden vastgesteld of de consument gehouden is advieskosten te betalen.
Bgfo 2015?
Hoe dan ook introduceert een nieuwe, niet in de regels terug te vinden, vorm van ‘gratis advies’, ook als het gaat om de advisering van een specifiek product aan een individuele klant. Een reden om met meer dan normale belangstelling uit te zien naar ‘Bgfo 2015’.
In juli van dit jaar nam de AFM nog een ander standpunt in, die meer in lijn is met de regelgeving: “Bij bestaande klanten moeten advies- en distributiekosten in rekening worden gebracht wanneer het advies is gericht op wijziging van de productsamenstelling. De wettelijke regels voor het rechtstreeks in rekening brengen van advieskosten gericht op totstandkoming van een overeenkomst, zijn niet anders wanneer de adviezen worden gegeven tijdens de beheerfase.” Waaraan de AFM toevoegde: “Bij advisering aan klanten met structurele betalingsachterstanden, bijvoorbeeld bij klanten in bijzonder beheer die minimaal twee termijnen betalingsachterstand hebben, zal de advisering in de praktijk meestal niet gericht zijn op de totstandkoming van een overeenkomst. Aanbieders en adviseurs zijn dan niet verplicht om advies- en distributiekosten rechtstreeks in rekening te brengen.”
