Bij bestaande klanten moeten advies- en distributiekosten in rekening worden gebracht wanneer het advies is gericht op wijziging van de productsamenstelling.
Aanbieders moeten adviezen gericht op het tot stand brengen van een overeenkomst van een product onder het provisieverbod rechtstreeks in rekening brengen bij de klant. Deze verplichting geldt ongeacht of er daadwerkelijk een overeenkomst tot stand wordt gebracht. De wettelijke regels voor het rechtstreeks in rekening brengen van advieskosten gericht op totstandkoming van een overeenkomst, zijn niet anders wanneer de adviezen worden gegeven tijdens de beheerfase.
De AFM heeft de afgelopen periode met marktpartijen gesproken over de praktische uitwerking van de wettelijke beloningsregels. Naar aanleiding van deze gesprekken wil de AFM de markt een aantal aandachtspunten meegeven over de plicht tot het rechtstreeks in rekening brengen van advies- en distributiekosten tijdens de beheerfase.
Wanneer moeten aanbieders advies rechtstreeks in rekening brengen?
De wet verplicht directe aanbieders klanten de kosten van advies gericht op de totstandkoming van een overeenkomst rechtstreeks in rekening te brengen. De vraag is wanneer adviezen gericht zijn op het tot stand brengen van een nieuwe overeenkomst. Dit kan het geval zijn bij klanten die een nieuwe overeenkomst willen aangaan, maar ook bij klanten die een bestaande overeenkomst willen wijzigen.
Deze vraag of adviezen gericht zijn op totstandbrenging van een overeenkomst wordt allereerst beantwoord door het civiele recht. Marktpartijen hebben hierin dus een eigen verantwoordelijkheid; zij moeten zelf beoordelen of advies- en distributiekosten rechtstreeks bij klanten in rekening moeten worden gebracht.
De AFM is van mening dat bij bestaande klanten, dus tijdens de beheerfase, de advies- en distributiekosten in ieder geval rechtstreeks in rekening moeten worden gebracht wanneer het advies is gericht op wijziging van de productsamenstelling. Ook in de beheerfase hoort de klant gedegen advies te krijgen over de passendheid van de producten. De AFM acht van belang dat de klant in de beheerfase in staat wordt gesteld een bewuste keuze te maken over waar hij zijn advies afneemt.
Het is daarom in zijn belang dat aanbieders de kosten daarvan niet in het product verwerken.
Een concreet voorbeeld van een wijziging van de productsamenstelling is de omzetting van opbouwproducten naar een ander financieel product. Dit geldt ook als het opbouwproduct verbonden is aan een eerder afgesloten hypothecaire lening. Een ander voorbeeld is de omzetting van de hypotheekvorm, zoals omzetting van een aflossingsvrije hypotheek naar een andere hypotheekvorm.
Geen rekening bij oriëntatie en problemen
De plicht tot het rechtstreeks in rekening brengen geldt niet wanneer de aanbieder of adviseur in overeenstemming met het eerder door de AFM gepubliceerde stappenplan gehouden is tot het geven van kosteloos hersteladvies over een beleggingsverzekering.
Aanbieders en adviseurs kunnen hun klanten ook in de beheerfase een kostenloze oriëntatie op de dienstverlening aanbieden. Tijdens de beheerfase is het eveneens van belang dat klanten zich goed oriënteren op de geboden dienstverlening. In de oriëntatie kunnen aanbieders en adviseurs de klant duidelijk maken hoe de dienstverlening eruit zal zien en wat de eventuele kosten hiervan zijn. Als de klant besluit om een advies af te nemen, dan moeten aanbieders deze kosten rechtstreeks bij de klant in rekening brengen. De directe aanbieder mag deze kosten namelijk niet in de prijs van het financiële product verwerken.
Advisering bij betalingsachterstanden
Bij advisering aan klanten met structurele betalingsachterstanden, bijvoorbeeld bij klanten in bijzonder beheer die minimaal twee termijnen betalingsachterstand hebben, zal de advisering in de praktijk meestal niet gericht zijn op de totstandkoming van een overeenkomst. Aanbieders en adviseurs zijn dan niet verplicht om advies- en distributiekosten rechtstreeks in rekening te brengen. Dat deze kosten niet in rekening hoeven te worden gebracht betekent echter niet dat aanbieders bemiddelaars voor werkzaamheden in het kader van bijzonder beheer mogen betalen.
