Poortwachters in de strijd tegen financiële criminaliteit zoals banken, verzekeraars, trustkantoren en makelaars, ervaren knelpunten en belemmeringen bij de uitvoering van hun wettelijke taken. Daarom hebben zij de krachten gebundeld. Met een onderzoek van KPMG in de hand doen zij voorstellen voor een efficiëntere en effectievere bijdrage aan witwasbestrijding, terrorismebestrijding (Wwft) en naleving van de Sanctiewet.
De poortwachters missen ondersteuning, duidelijke sturing en prioritering vanuit de overheid, zo luiden de klachten. Ze kampen met conflicterende wet- en regelgeving. Bovendien lopen zij het risico hard te worden aangepakt als ze volgens diezelfde overheid hun rol niet goed genoeg vervullen.
Met als gevolg dat zij zich in sommige situaties gedwongen voelen meer te doen dan nodig is: het rule-based invullen van risicogebaseerde normen of een compliance-gerichte naleving om aan te tonen dat ze aan alle vereisten hebben voldaan.
Disproportionele verzoeken
Klanten, zowel ondernemers als burgers, hebben daar last van, betogen de poortwachters. Neem bijvoorbeeld de herhaalde, disproportionele verzoeken om informatie en documentatie, of de hoge kosten en lange doorlooptijden. Daarnaast kunnen particulieren en bedrijven met verhoogde integriteitsrisico’s te maken krijgen met een weigering of beperking van (financiële) dienstverlening. Denk daarbij aan een winkelier die meer cash in de winkel heeft omdat er veel toeristen komen die contant afrekenen, of een exporteur van Nederlandse voertuigen. Niet crimineel, maar wel meer risico’s.
Onderzoeksrapport
De brancheorganisaties NVB (banken), Verbond van Verzekeraars, KNB (notarissen), Holland Quaestor (trustkantoren), NVM en VBO (makelaars en taxateurs) hebben nu samen met MKB-Nederland en VNO-NCW aan KPMG gevraagd om te onderzoeken hoe de aanpak van witwassen, terrorismefinanciering en naleving van sancties in ons land verbeterd kunnen worden.
Het resultaat is het rapport ‘Krachten gebundeld, naar een effectievere en efficiëntere invulling van de poortwachtersrol in Nederland’. De onderzoekers focussen op onderlinge (dus publiek en private) samenwerking en gaan in op wat poortwachters zelf kunnen doen en waar zij ondersteuning van de overheid nodig hebben.
Risico’s beter in kaart brengen
Met meer onderlinge samenwerking, inzet van technologie en centrale sturing vanuit de overheid kunnen de poortwachters forse stappen voorwaarts zetten, aldus het rapport. Ze willen toewerken naar een onderling waarschuwingssysteem, zoals de banken en verzekeraars dat al kennen bij fraude, en onderlinge informatiedeling, zodat ze beter in staat zijn risico’s in kaart te brengen en daarop te reageren.
Spanningsveld
Natuurlijk is er een spanningsveld tussen effectieve witwasbestrijding en bescherming van de privacy, erkennen de onderzoekers. Bij de verdere uitwerking van de plannen gaan de poortwachters hierover in gesprek met deskundigen en de Autoriteit Persoonsgegevens.
Gezamenlijke voorziening
De poortwachters willen ook de mogelijkheid onderzoeken van een gezamenlijke voorziening, waar andere landen al mee experimenteren. In zo’n systeem worden beschikbare data – altijd met toestemming van de klant – hergebruikt, geactualiseerd en verrijkt, waardoor herhaalde uitvragen bij die klant niet meer nodig zijn. Ook het stroomlijnen van de verschillende werkwijzen bij het accepteren van een klant kan de effectiviteit verhogen. Nu moet de koper van een huis bijvoorbeeld bij alle poortwachters in de keten – makelaar, bank, notaris – iedere keer opnieuw dezelfde gegevens aanleveren.
Nationaal coördinator
Ook pleiten poortwachters voor een nationaal coördinator die vanuit de overheid de regie pakt in de nationale anti-witwasaanpak. Die aanpak is nu te gefragmenteerd en te weinig gebaseerd op daadwerkelijke risico’s. Zij hebben behoefte aan een ondersteunende overheid, die met één stem spreekt, belemmeringen wegneemt en inzet op meer structurele publiek-private samenwerking om criminelen de pas af te snijden.
“Poortwachters leveren een geweldige inspanning om alle mogelijke risico’s op witwassen tegen te gaan, maar constateren dat die van de overheid daarmee geen gelijke tred houdt. Criminelen tegenhouden lukt alleen als ook de overheid extra investeert om meldingen nader onder de loep te nemen, de boeven daadwerkelijk op te pakken en dit terug te koppelen aan de poortwachters.”
Bron: Verbond van Verzekeraars
