De oppositie tegen de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering lijkt steeds feller te worden. Wanneer het plan mocht sneuvelen, gaat de bijl wellicht in de zelfstandigenaftrek.
Het kwam als een duveltje uit een doosje terecht in het pensioenakkoord. Omdat werkgevers zich bleven verzetten tegen een verplichte deelname van zzp-ers aan een pensioenregeling, zagen de vakbonden en PvdA en GroenLinks in de verplichte AOV een redelijk alternatief. Nadat het pensioenakkoord bekend werd, barstte de kritiek los. Niet alleen, zoals verwacht, vanuit de hoek van zelfstandigen en aanverwante organisaties. Ook de verzekeraars zien niets in het plan. De ‘tegen-lobby’ is goed op gang gekomen, met her en der publicaties in de media en een petitie voor Minister Koolmees.
De achterliggende gedachte bij het voorstel is dat zelfstandigen een aantal financiële voordelen genieten die werknemers in vaste dienst niet hebben, zoals de vrije keuze om wel of geen voorzieningen te treffen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen en de zelfstandigenaftrek. Dat levert een (in de ogen van velen) oneerlijk concurrentievoordeel op. Een verplichte AOV haalt een stukje van dit voordeel weg, en verbetert als zodanig de positie van de vaste baan. Zelfstandigen leggen in hun verzet de nadruk op de eigen vrijheid, dat men op eigen benen staat, en dat ze zelf wel uitmaken of en voor hoeveel ze zich willen verzekeren. Verzekeraars zijn vooral niet blij met de standaardisatie van de AOV-polis, die met de verplichting lijkt samen te gaan. Overigens verviel Verbonds-directeur Harold Herbert gisteren in een interview met AmWeb in wat goedkope retoriek door te stellen dat zelfstandigen ‘alleen maar op kosten worden gejaagd’ om zo de vaste baan te beschermen.
Zelfstandigen (en ook verzekeraars) houden zich in de publiciteit muisstil omtrent het feit dat de positie van zzp-ers voor een deel wordt ondersteund door ‘ons allemaal’ via de zelfstandigenaftrek. Blijkbaar wordt dit als een fiscaal recht en niet als een gunst ervaren. De zelfstandigenaftrek werd ooit in het leven geroepen om het ondernemerschap in Nederland te bevorderen. Met meer dan een miljoen zzp-ers zijn er op papier dan wel veel ondernemers maar leidt dit maar zeer beperkt tot een doorgroei van bedrijven. Daarmee is de aftrekpost economisch gezien weinig zinvol en is het niet meer dan een financieel cadeautje. Er is dan ook al vaak nagedacht over de afbouw van de aftrek; vooral ambtenaren van het Ministerie van Financiën zijn fan van dit idee. Dat het er nog niet van is gekomen, hangt misschien samen met electorale redenen. Het huidige kabinet wil niet verder gaan dan een aftopping van de aftrek.
Wanneer het plan van de verplichte AOV-verzekering niet doorgaat, willen de vakbonden en de linkse partijen een vorm van compensatie. Een verplichte pensioenregeling is niet haalbaar en dus komt de afbouw van de zelfstandigenaftrek in het zicht. Het gaat dan om een aftrekpost van bijna €7.300, dat zal worden geschrapt en dat is derhalve geen kleinigheid. Misschien wel twee keer zoveel als de premie voor een verplichte AOV. Zelfstandigen zullen in dit scenario met spijt terugdenken aan hun verzet tegen het AOV-voorstel. Het kost inderdaad wat geld, maar je krijgt er ook wat voor terug als het nodig is.
