De stijgende kosten van de vaste lasten, zoals de energierekening en de hypotheek, en de huishoudelijke uitgaven zorgen dat steeds meer huishoudens geld tekortkomen. Het Nibud constateert dat de huishoudelijke uitgaven voor het eerst sinds jaren sterk stijgen. Hierdoor komen nu ook huishoudens met een bovenmodaal inkomen in de problemen. Het Nibud roept daarom op de regels rondom toeslagen te vereenvoudigen en een geheel nieuw inkomensondersteuningssysteem te ontwikkelen.
Een op de drie heeft het financieel moeilijk
Het Nibud denkt dat ongeveer een derde van de huishoudens moeite heeft om rond te komen. De organisatie heeft voor verschillende typen huishoudens berekend hoe sterk de kosten de afgelopen tijd gestegen zijn. Een gezin met een inkomen van tweemaal modaal geeft nu in totaal 188 euro meer uit dan in januari 2021. Van de extra uitgaven gaat 128 euro naar de energierekening en 55 euro naar de boodschappen. Hiermee komen ze net tekort.
Wie alleen woont in een woning met energielabel E en rond moet komen van een bijstandsuitkering kan rekenen op een verdubbeling van zijn energierekening naar 200 euro, ondanks de belastingmaatregelen. De boodschappen worden voor deze persoon 30 euro per maand duurder. Deze persoon kon al nauwelijks rondkomen en heeft nu een nog groter probleem.
Te groot deel inkomen naar vaste lasten
In het ideale geval zou een huishouden niet meer dan de helft van het inkomen uit moeten geven aan vaste lasten. Doordat zoveel verschillende uitgaven sterk zijn gestegen, denk naast de energierekening en de boodschappen ook maar aan de brandstof voor de auto en de hypotheeklasten voor wie recent een huis heeft gekocht, gaat voor veel mensen al snel zeventig procent van de inkomsten naar de vaste lasten. Het Nibud maakt zich hier zorgen om, omdat er dan te weinig geld overblijft voor zaken als kleding, zorg en sparen.
Nibud-directeur Arjan Vliegenthart: “Hierdoor hebben huishoudens iedere maand het gevoel te moeten puzzelen met te weinig stukjes. De financiële stress die hen dit geeft is enorm. We zouden graag zien dat deze stress van de keukentafel naar de bestuurstafel gaat, omdat mensen dit niet meer zelf kunnen oplossen. De extra verhoging van de energiecompensatie van € 500 bovenop de € 800 is zeer welkom, maar niet genoeg.”
Na de lage inkomens zijn nu ook de hogere inkomens aan de beurt om creatief met hun budget om te gaan. Sommigen gebruiken spaargeld om de hogere uitgaven te financieren, anderen proberen goedkopere alternatieven te vinden om hetzelfde te kunnen blijven doen voor minder geld. Vliegenhart: “We maken ons grote zorgen. Mensen zijn creatief, maar niemand houdt dit lang vol. Bovendien blijven de gevolgen hiervan ons nog lang achtervolgen, want mensen bouwen schulden op en hebben straks geen buffer meer. Hierdoor zijn ze nog lange tijd financieel kwetsbaar.”
Meer zekerheid nodig
Volgens het Nibud ligt een deel van het probleem in het feit dat mensen in Nederland niet weten waar ze aan toe zijn. Zo worden de zorg- en huurtoeslag genoemd. Deze toeslagen zijn voorschotten en het is dus mogelijk dat de ontvanger ze terug moet betalen. Ook zijn verschillende soorten inkomenssteun niet goed op elkaar afgestemd. Extra financiële steun in de vorm van de energiecompensatie leidde er voor sommigen toe dat ze geen kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen kregen. Deze mensen moesten dat zelf weer oplossen met hun gemeente. “Daar worden we bij het Nibud moedeloos van. Mensen die recht hebben op energiecompensatie, hebben al stress genoeg en zouden zoiets helemaal niet op hun bordje moeten krijgen”, aldus het Nibud.
Het Nibud pleit daarom voor een geheel nieuw inkomensondersteuningssysteem. Daarbij wijst de organisatie onder andere naar Frankrijk en België. In Frankrijk is een maximum gezet op de energieprijs terwijl er in België een sociaal tarief geldt voor de groepen die dat nodig hebben.
Bron: Nibud
