De Nederlandse pensioensector is kwetsbaar voor schokken op de financiële markten omdat pensioenfondsen in de huidige lage-rente-omgeving nauwelijks beschikken over buffers om die schokken op te vangen, en in Europees perspectief een hoog risicoprofiel hebben.
Dat beeld komt naar voren in de vandaag bekend gemaakte resultaten van de stresstest die de Europese toezichthouder voor verzekeraars en pensioenfondsen, EIOPA, vorig jaar heeft uitgevoerd onder pensioenfondsen in Europa. Het is de eerste keer dat EIOPA een dergelijke stresstest heeft uitgevoerd.
Cijfers 2014
De stresstest is gebaseerd op de cijfers over 2014. De Nederlandse pensioenfondsen die aan de test hebben meegedaan, beheren bij elkaar meer dan 50% van de Nederlandse pensioenfondsbeleggingen. EIOPA heeft niet bekend gemaakt om welke pensioenfondsen het gaat. DNB bespreekt de resultaten van de stresstest met de fondsen die hebben deelgenomen.
Scenario’s
Voor de stresstest zijn twee macro-economische scenario’s en één langleven-scenario gebruikt.
- Het eerste scenario gaat uit van aanzienlijk dalende zakelijke waarden (zoals aandelen en vastgoed), een dalende rente en stijgende spreads. Er wordt daarbij aangenomen dat beleggingen in activa die voorheen een ‘safe haven’ status hadden, zoals bepaalde staatsobligaties, deze status verliezen.
- In het tweede macro-economische scenario daalt de rente iets meer dan in het eerste scenario, maar zijn er ook markten in zakelijke waarden die minder geraakt worden.
- In het langleven-scenario gaat EIOPA uit van een stijging van de levensverwachting met twintig procent.
Nederlandse pensioenfondsen worden vooral in de eerste twee scenario’s hard geraakt. De belangrijkste reden hiervoor is dat de Nederlandse pensioensector een relatief grote portefeuille zakelijke waarden kent en het renterisico beperkt wordt afgedekt. De impact van de langleven-schok is voor Nederlandse pensioenfondsen beperkter.
Vergelijkbaarheid Europese pensioenstelsels
De grote verschillen tussen de Europese pensioenstelsels maken dat de uitkomsten van de stresstest op nationale grondslagen moeilijk vergelijkbaar zijn. EIOPA heeft daarom de resultaten gepubliceerd zowel op basis van de nationale toezichtraamwerken als op basis van een ontwerp voor een raamwerk met gelijke waarderingsregels.
De risico’s bij de nationale raamwerken, uitgezonderd die van Nederland, zijn vaak impliciet (en daarmee minder zichtbaar) gemaakt door het gebruik van lichtere waarderingsregels, met name een hogere rekenrente. De impact van de stresstest op pensioenfondsen op basis van het raamwerk met gelijke waarderingsregels verschilt dan ook minder tussen landen. Wel blijkt dat in veel landen de risico’s vooral bij de werkgever liggen, waar in Nederland de risico’s momenteel als gevolg van de huidige lage dekkingsgraden vooral bij de deelnemers liggen.
(Bron: persbericht DNB)