Banken zouden toekomstbestendiger kunnen worden wanneer zij hun inkomsten voor een groter deel uit niet-rente-gerelateerde activiteiten gaan halen.
Dat spreekt toezichthouder DNB uit in een nieuw visiestuk waarin de speerpunten voor het toezicht de komende jaren zijn verwoord. De geld- en kapitaalmarktrente is al geruime tijd zeer laag en in sommige EU-landen negatief. Ook de beleidsrente van de ECB is negatief, waardoor banken moeten betalen voor het overtollige geld wat ze daar stallen.
Hoewel een aantal banken is begonnen met berekenen van een negatieve spaarrente vanaf een bepaald saldo (gisteren liet de Volksbank bijvoorbeeld weten dit vanaf 250.000 euro te doen), signaleert DNB dat banken de negatieve beleidsrente nog onvoldoende doorrekenen aan spaarders. ‘Daardoor verslechtert hun inleenmarge’, stelt de toezichthouder. Deze marges zullen steeds meer gaan afkalven, wanneer de rente laag blijft, voegt DNB daar aan toe.
Banken kunnen de toekomstbestendigheid van hun bedrijfsmodel vergroten door minder afhankelijk te worden van rente-inkomsten, stelt DNB vervolgens. Er wordt niet bij gezegd welke activiteiten dat dan moeten zijn. De eerste gedachte is om meer geld te gaan vragen voor het betalingsverkeer. Maar dan verslechtert de bank haar concurrentiepositie met techbedrijven die betaaldiensten (en ook steeds meer andere bankzaken) aanbieden.
Ook vanuit provisies voor effectenhandel is weinig compensatie te verwachten nu deze tarieven in de afgelopen jaren tot een zeer laag niveau zijn gedaald. Dienstverlening vanuit het ‘zakenbankieren’ is ook niet echt een ‘cash cow’ getuige de verliezen die ABN Amro en ING in het laatste jaar weer leden. De meeste Nederlandse banken hebben zich uit dit terrein grotendeels teruggetrokken of gaan dit binnenkort doen.
Meer inkomsten vanuit vermogensbeheer voor klanten is wel een begaanbare weg. Op dit moment staat er zo’n 390 mrd euro aan spaargeld waar niks mee wordt gedaan. Dat moet toch beter kunnen, bijvoorbeeld door een deel van dit geld door te sluizen naar zogeheten ‘beheerd beleggen’-rekeningen. Banken kunnen hun klanten hierbij nog een extra zetje geven door ook al bij een lager spaarbedrag een negatieve rente te gaan rekenen, bijvoorbeeld al vanaf 50.000 euro. Het taboe op de negatieve spaarrekening is inmiddels geslecht, dus klanten zullen niet al te luid protesteren.
Een andere inkomstenbron is dienstverlening aan beleggers in hypotheken. In plaats van de hypotheken die een bank verstrekt op de eigen balans te zetten, kunnen banken deze hypotheken doorverkopen aan pensioenfondsen en verzekeraars. Daarbij zijn de banken nog wel verantwoordelijk voor het operationele proces (verwerken van rentebetalingen, aflossingen en oversluitingen) en kunnen daarvoor een provisie rekenen aan de beleggers. Een aantal banken is inmiddels al flink bezig met dergelijke verschuivingen.
