De financiële stabiliteitsrisico’s zijn vergroot vanwege groeiende onzekerheid en financieel-economische fragmentatie die weer het gevolg zijn van toenemende geopolitieke spanningen.
Dit blijkt uit het vandaag gepubliceerde verslag van Het Financiële Stabiliteitscomité (FSC) dat 24 maart 2025 bij elkaar kwam. In het Financieel Stabiliteitscomité spreken vertegenwoordigers van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), De Nederlandsche Bank (DNB) en het ministerie van Financiën over ontwikkelingen op het gebied van de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel. Het Centraal Planbureau neemt als externe deskundige deel aan de vergaderingen. De President van DNB is voorzitter van het FSC.

Europees concurrentievermogen

Uit het verslag: om de financiële stabiliteitsrisico’s het hoofd te bieden, is gezamenlijk optreden van de Europese Unie cruciaal. Het vereenvoudigen van regelgeving kan bijdragen aan het vergroten van het Europese concurrentievermogen, mits dit niet ten koste gaat van de weerbaarheid van de financiële sector. Gezonde overheidsfinanciën bevorderen economische groei en financiële stabiliteit, waarbij tijdelijke uitzonderingen op begrotingsregels voor defensie-uitgaven mogelijk zijn.

Actuele ontwikkelingen en financiële stabiliteitsrisico’s

Hoewel de Nederlandse economie relatief goed presteert, worden de economische vooruitzichten gekenmerkt door grote onzekerheid. De aangekondigde Amerikaanse invoerheffingen drukken de groei van de wereldeconomie. Aangezien Nederland sterk afhankelijk is van de wereldhandel, zullen de negatieve effecten van tarieven hier voelbaar zijn. Deze negatieve handelseffecten kunnen versterkt worden door de financiële en technologische afhankelijkheid van de VS.

Volatiliteit financiële markten

Na een periode van stijgende aandelenkoersen is de volatiliteit op financiële markten recent toegenomen. Vooralsnog heeft het financiële systeem de huidige renteschokken adequaat verwerkt. Het FSC constateert twee actuele ontwikkelingen die de financiële stabiliteitsrisico’s vergroten: de toenemende ondermijning van internationale samenwerking en multilaterale fora, en de groeiende cyber- en hybride dreigingen, die onder meer het betalingsverkeer en de financiële kerninfrastructuur kunnen raken.

Visie op de financiële sector

Het FSC bespreekt ook de visie van de minister van Financiën op de financiële sector en onderschrijft de belangrijkste uitgangspunten. Het voltooien van de Europese interne markt, onder meer via verdieping van de Europese spaar- en investeringsunie, is een belangrijke prioriteit om een bredere beschikbaarheid van diverse vormen van kapitaal te realiseren. Vereenvoudiging van financiële regulering kan de concurrentiekracht bevorderen, maar mag niet ten koste gaan van de weerbaarheid van de financiële sector. Daarom is een goede balans nodig tussen het verminderen van regeldruk en het waarborgen van goed toezicht op financiële instellingen.

Macroprudentieel beleid

Daarnaast is specifieke aandacht nodig voor de toereikendheid van macroprudentieel beleid voor niet-bancaire financiële instellingen (NBFI’s). De weerbaarheid van geldmarktfondsen dient tijdens stress te worden versterkt om hun liquiditeitsfunctie te waarborgen. Macroprudentiële instrumenten voor banken, zoals systeembuffers, moeten in de EU verder geharmoniseerd worden om een beter schokabsorptievermogen bij grote banken, minder complexiteit en een gelijk speelveld te bereiken.

Risico’s van hoge overheidsschulden

Houdbare overheidsschulden zijn essentieel voor financiële stabiliteit, met de Europese begrotingsregels als belangrijk anker voor vertrouwen in overheidsfinanciën. Landen met een hoge schuld zijn gevoeliger voor omslagen op de financiële markten, bijvoorbeeld door oplopende geopolitieke spanningen (hoofdstuk 3 in Overzicht Financiële Stabiliteit – Najaar 2024). Hoge schulden kunnen leiden tot de zogenaamde sovereign-financial sector nexus, waarbij de stabiliteit van het financiële systeem sterk verbonden is met de ontwikkelingen in de overheidsschuld. Schokken op staatsobligaties kunnen via waarde- en liquiditeitseffecten snel doorwerken in financiële condities.

Defensie-uitgaven

Het FSC erkent daarnaast dat een tijdelijke uitzondering op de begrotingsregels noodzakelijk kan zijn voor extra defensie-uitgaven. Deze uitzondering dient echter tijdelijk, begrensd en idealiter aflopend te zijn. Lidstaten moeten extra defensie-uitgaven voor de langere termijn in hun begroting inpassen. Dit benadrukt het belang van structurele hervormingen om knelpunten aan de aanbodkant van de economie aan te pakken en de potentiële groei te vergroten.

Bron: AFM