Hebben consumenten met een rechtsbijstandverzekering ook in een buitengerechtelijke procedure recht op vrije advocaatkeuze? Klachtenloket Kifid vindt van wel, zo blijkt uit een vandaag gepubliceerde uitspraak van de Geschillencommissie. Verzekeraar DAS is van mening dat de premie hiermee onbetaalbaar wordt en tekent, mede namens collega-verzekeraars, beroep aan.
Een atlete claimt bij DAS rechtsbijstand de kosten van een sportrechtspecialist om een over haar gepubliceerd artikel te laten rectificeren. Het artikel stond volgens de atlete vol fouten en leidde tot reputatieschade en daarmee derving van inkomsten. DAS weigert de claim, omdat hier sprake is van een buitengerechtelijke procedure en daarvoor geldt volgens de verzekeraar het recht op vrije advocaatkeuze niet.
De Geschillencommissie van Kifid gaat hier niet in mee. Zij ziet in een uitspraak van het Europese Hof van Justitie van 14 mei 2020 voldoende aanknopingspunten om onder ‘gerechtelijke procedure’ ook een buitengerechtelijke procedure te verstaan. DAS dient daarom de kosten gemaakt voor de sportrechtspecialist tot het maximum van 5.000 euro aan de atlete te vergoeden.
Wat verstaan onder gerechtelijke procedure?
In de betreffende uitspraak van het Europese Hof van Justitie over een Belgische zaak wordt uiteengezet wat onder een gerechtelijke procedure moet worden verstaan:
a) een procedure voor gerechtelijke of buitengerechtelijke bemiddeling,
b) waarbij een rechterlijke instantie betrokken is of kan worden,
c) bij het starten van deze procedure of na afloop ervan.
In feite legt het Europese Hof van Justitie met deze uitspraak uit hoe artikel 201 van de Europese richtlijn over toegang tot en uitoefening van het verzekerings- en herverzekeringsbedrijf gelezen moet worden, aldus de Geschillencommissie.
Het Verbond van Verzekeraars meldde vorig jaar al dat het vindt dat de uitspraak van het Europese Hof van Justitie niet van toepassing is op Nederlandse rechtsbijstandverzekeringen, vanwege verschillen tussen het Belgische en het Nederlandse rechtssysteem. De Geschillencommissie ziet in haar uitspraak echter voldoende aanknopingspunten om deze uitleg ook toe te passen op de Nederlandse praktijk. Het begrip ‘gerechtelijke procedure’ kan volgens haar niet worden beperkt door een onderscheid te maken tussen een voorbereidende fase en de besluitfase. Elke fase die kan leiden tot een procedure bij de rechter, dus ook een buitengerechtelijke zoals bemiddeling of mediation, valt onder het begrip ‘gerechtelijke procedure’.
Onbetaalbaar
DAS zegt in een reactie dat deze verruiming van de vrije advocaatkeuze zal leiden tot onbetaalbare rechtsbijstandverzekeringen. “Door een verruiming van de vrije keuze voor een rechtshulpverlener zoals uitgelegd door Kifid, dreigt de maatschappelijke en solidaire functie van rechtsbijstand voor een grote groep consumenten en ondernemers verloren te gaan.” Bovendien verwacht DAS dat “verzekerden met deze verruiming vaker en eerder een beroep doen op een externe advocaat, die doorgaans veel hogere kosten in rekening brengt. Hierdoor raakt het verzekerde bedrag eerder op en blijft er minder geld over om bijvoorbeeld te procederen.”
De Geschillencommissie zegt zich te realiseren dat deze uitspraak gevolgen kan hebben voor de uitvoering van rechtsbijstandverzekeringen. “Het is aan rechtsbijstandverzekeraars en advocaten om verzekerden goed te informeren over zowel de mogelijkheden als de risico’s, zodat verzekerden een weloverwogen beslissing kunnen nemen.” Bovendien, aldus de Geschillencommissie, is de vrije advocaatkeuze al telkens verruimd in eerdere uitspraken van het Europese Hof van Justitie. Rechtsbijstandsverzekeraars hebben in reactie daarop al maatregelen genomen voor het betaalbaar houden van rechtsbijstandverzekeringen. “Het is aan de verzekeraar om hieraan verder invulling te geven. Het feit dat de Nederlandse rechtsbijstandverzekering een naturaverzekering is, mag niet leiden tot een beperking voor de verzekerden om zelf een advocaat te kiezen in geval van een juridisch conflict.”
Beroep
DAS vindt de uitspraak onjuist en stelt beroep in bij de Commissie van Beroep van het Kifid, ook al omdat de uitspraak vergaande gevolgen zal hebben voor alle rechtsbijstandverzekeraars. Het beroep betekent dat de uitspraak van de Geschillencommissie wordt geschorst tot er een nieuwe uitspraak is gedaan. Dit betekent dat de huidige uitspraak niet leidt tot aanpassingen in de werkwijze van rechtsbijstandsverzekeraars, laat ook het Verbond van Verzekeraars weten. Het Verbond voegt daar nog aan toe namens zijn leden het hoger beroep met vertrouwen tegemoet te zien.
