NHG is een instrument dat niet dient om een probleem op te lossen en schiet haar doel voorbij. Het is zaak om de bovengrens voor de NHG zo snel mogelijk af te bouwen.
Dit concludeert SEO Economisch Onderzoek in het rapport Publieke belangen en hypotheekregulering, uitgebracht in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Banken.
“De Nationale Hypotheek Garantie biedt verstrekkers van het hypothecair krediet en huishoudens een garantie voor het restschuldrisico indien betalingsproblemen leiden tot verkoop van de woning. De overheid, of beter gezegd: de belastingbetaler, is zodoende de uiteindelijke drager van dit risico. De consument betaalt een (beperkte) premie voor de garantie, maar betaalt tevens een lagere hypotheekrente. Het plafond voor hypotheken onder NHG is tijdelijk verhoogd (van 265.000 naar 350.000 euro), om de gevolgen van de financiële crisis op de woningmarkt te dempen. De formele doelstelling van de NHG is het bevorderen van eigenwoningbezit. Dit sluit aan op geen enkel publiek belang op de woningmarkt. Als er al sprake is van positieve externe effecten van eigenwoningbezit, dan worden deze reeds meer dan gecompenseerd door de kosten van de hypotheekrenteaftrek – die hetzelfde doel dient. Het ontbreekt daarmee aan een economische motivering voor de NHG.
Dit maakt beoordeling van de effectiviteit overbodig: een instrument dat niet dient om een probleem op te lossen, kan moeilijk als effectief wordt bestempeld. De NHG heeft daarnaast ook substantiële ongewenste effecten. De NHG bestrijkt een groot deel van de markt en het overgrote deel van de nieuwe hypotheken.
Daarmee dreigt de overheid een fors deel van het risico op zich te nemen, en daarnaast een stevige impact te hebben op de rente van een groot deel van de hypotheken. Het overnemen van het risico leidt er verder toe dat huishoudens en verstrekkers van krediet hogere risico’s (kunnen) nemen dan zij anders hadden gedaan, met het gevaar dat er te grote risico’s worden genomen (moral hazard). Al met al resulteert dit in een forse inperking van de marktwerking. Het is daarom zaak om de bovengrens voor de NHG zo snel mogelijk af te bouwen. Vervolgens moet herinrichting worden overwogen om het instrument beter af te stemmen op de doelstellingen. Ook als paternalisme of gewenste herverdeling de motieven voor een garantiestelsel zijn, en dat zijn politieke keuzes, dan nog kan op economische gronden worden geconcludeerd dat het instrument in de huidige vorm haar doel voorbij schiet.”
Het rapport schenkt ook veel aandacht aan de overheidsregels waarbij sprake is van tegenstellingen in onderliggende doelstellingen en aan het level playing field. Een uitgebreide bespreking vindt u vanaf 5 april in het ThemaMagazine Hypotheken en Wonen.
