Volgens Zembla hebben pensioenfondsen de premies slecht beheerd. Nonsens en onzin, aldus de Pensioenfederatie. Alle cijfers en argumenten in leesvriendelijke Findiprint. Zembla stelt dat de kassen van de meeste pensioenfondsen Eind jaren tachtig van de vorige eeuw nog goed gevuld waren. “Overheid, werkgevers en werknemers besloten in die tijd om minder premies te gaan inleggen en in veel gevallen werd er, zowel door de overheid als door bedrijven, geld uit de fondsen gehaald om tekorten op de begroting te dekken.

Daarnaast zijn pensioenfondsen vanaf de jaren negentig steeds meer in aandelen gaan beleggen, met alle risico’s van dien. Twee beurscrises, die van 2002 en die van 2008, hebben de fondsen daardoor flink uitgehold. Onderzoek van ZEMBLA toont aan dat, als men veiliger was blijven beleggen, de problemen nu veel minder groot zouden zijn geweest.”

Zembla baseert zich op het onderzoek van Bureau Bosch, Asset Consultancy. Dit bureau stelde een rapport samen met de volgende uitkomst:

“Er heeft een uitholling van pensioenreserves plaatsgevonden in combinatie met te risicovolle beleggingsportefeuilles. Vooral in de jaren ’90 is het fout gegaan. In 1990 bedroeg de dekkingsgraad 230%, in 1999 198% en in 2009 109%. Een dekkingsgraad van 198% is zeker niet slecht, maar hij had in 1999 320% moeten zijn. De jaren ’90 waren de sterkste beleggingsjaren ooit. De Amsterdamse beurs verzevenvoudigde in dat decennium. Pensioenfondsen haalden uitstekende rendementen. In 1990 hadden de pensioenfondsen een totaal vermogen van 170 miljard euro en aan het eind van 1999 had er zo’n 720 miljard euro in kas moeten zijn. Er was echter 450 miljard in kas. Er was dus een tekort van 272 miljard. Dat tekort trad op door het afstorten van pensioengeld naar de moederbedrijven, niet kostendekkende premies, premievrije pensioenen en royale VUT-regelingen. Omgerekend naar het rendement dat met deze 272 miljard had kunnen worden behaald, komen we op een tekort van 401 miljard uit. In de periode 2000-2009 kostte de uitholling omgerekend nog eens 398 miljard. In totaal heeft de uitholling in de afgelopen twintig jaar dus 799 miljard euro gekost.”
Te riskant belegd

Pensioenfondsen hebben te riskant belegd, aldus Bosch: “Aan het begin van de jaren ’90 hadden pensioenfondsen weinig aandelen in portefeuille. Aan het eind van de jaren ’90 bestonden de portefeuilles voor meer dan de helft uit aandelen. Daar hebben de fondsen aanvankelijk van geprofiteerd. In 2001-2002, ten tijd van de zogenaamde ‘dot.com crisis’, kregen de pensioenfondsen een flinke dreun en in 2008 kwam daar de kredietcrisis overheen. Daar hadden niet alleen de toezichthouder en de overheid geen rekening mee gehouden, maar ook niet de adviseurs die op basis van wiskundige en actuariële modellen de samenstelling van de beleggingsportefeuilles bepaalden via zogenaamde ALM studies. De portefeuilles waren te riskant ingestoken met te veel aandelen. Indien de asset mix overwegend in vastrentende waarden (zoals vastgoed en obligaties) was belegd, was de gemiddelde dekkingsgraad in 2009 niet 109% maar bijna 115% geweest. In euro’s is dat een verschil van 36 miljard euro.”

En: “Over een periode van 20 jaar (1989-2009) kun je stellen dat er voor de beleggingscategorieën aandelen en vastrentende waarden sprake is van underperformance (mindere prestatie) ten opzichte van de benchmarks (referentiepunten). Alleen met beleggingen in vastgoed hebben Nederlandse pensioenfondsen het iets beter dan gemiddeld gedaan. Deze underperformance van pensioenfondsen heeft over een periode van 20 jaar bijna 80 miljard euro gekost. Vermeerderd met interest en eventuele beleggingstijgingen zou dit bedrag nu 145 miljard geweest zijn.”

Pensioenfederatie: Onzin

“De als feiten gepresenteerde cijfers zijn volstrekt onjuist”, reageert de Pensioenfederatie. Zij neemt het de programmamakers van Zembla “kwalijk dat met dergelijke onzin het vertrouwen in het pensioenstelsel wordt ondermijnd”.

“De belangrijkste inkomstenbron voor pensioenfondsen zijn de rendementen op de beleggingen. Zouden ze die inkomstenbron niet hebben dan zouden de pensioenpremies torenhoog zijn.

Dit onjuiste uitgangspunt leidt tot een gigantische overschatting van het bedrag aan te weinig betaalde pensioenpremies. En vervolgens wordt ook nog eens verondersteld dat deze onrealistisch hoge extra premies belegd zouden zijn in het fonds, waardoor het verschil tussen de Zembla-cijfers en de realiteit alleen maar groter wordt.”

Zie meer reacties, de gewisselde argumenten en de open brief van Bosch in de Findiprint: Zembla: de pensioenmiljarden