Het intermediaire kanaal is het populairst voor het afsluiten van een hypotheek. Zelfstandig adviseurs hebben hier het grootste aandeel in (47%); voor adviseurs verbonden aan hypotheekketens is dit 14%. De aandelen van de banken en verzekeraars liggen op 31% respectievelijk 4%. En 6% van alle hypotheekafsluiters heeft dit gedaan zonder tussenkomst van een adviseur (execution only). Overigens zou de helft van de hypotheeksluiters, onder voorwaarden, ook advies van een algoritme accepteren.
Dat meldt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) in de Consumentenmonitor Hypotheeksluiters; het onderzoek is uitgevoerd in april door onderzoeksinstituut Ipsos.
Kosten
Wat betreft de beloning van de hypotheekadviseur zijn veel hypotheeksluiters nonchalant: 40% weet niet precies wat zij betaald hebben voor hun advies en voor het sluiten van de hypotheek. Degenen die het wel weten, noemen gemiddeld een bedrag van € 2.041, dat is iets lager dan vorig jaar. Doorstromers betalen gemiddeld het meest (€ 2.257) en de categorie ‘verbouwers’ het minst (€ 1.622). Bij hypotheekketens en zelfstandig adviseurs wordt gemiddeld meer betaald voor advies dan bij banken (respectievelijk € 2.681 en € 2.614 versus € 1.455).
Opvallend is dat steeds minder mensen weten dat er een provisieverbod geldt voor hypotheekadvies en dat adviseurs via een fixed fee beloond. Slechts twee derde (67%) van de hypotheeksluiters is hiervan op de hoogte, dat is het laagste percentage sinds 2015, aldus het onderzoek.
Risico’s
Het risico van overlijden wordt het vaakst besproken bij het afsluiten van een hypotheek (77%). Voor dit risico wordt ook het vaakst een verzekering afgesloten (39%), maar minder vaak dan vorig jaar (45%). Arbeidsongeschiktheid of werkloosheid wordt in zeven op de tien gevallen besproken (met een lichte stijging van 67 vorig jaar naar 69% nu).
De risico’s die worden besproken tijdens het adviesgesprek zijn zoals verwacht afhankelijk van de leeftijd van de sluiter. Bij starters wordt vaker naar studieschuld gevraagd. Dit percentage steeg van 53% vorig jaar naar 64% nu. Opvallend is dat dus een derde van de starters aangeeft dat dit onderwerp níet ter sprake is gebracht.
Adviseurs vragen slechts in de helft van de gevallen (48%) of de hypotheekaanvrager een private lease heeft. Bij starters en doorstromers wordt hier vaker naar gevraagd dan bij oversluiters en verbouwers. Ook dit is opvallend, omdat oversluiters juist vaker een private lease hebben dan starters (15% vs. 5%).
Corona
De coronacrisis heeft voor grote veranderingen gezorgd in de wijze waarop men contact heeft gehad met de hypotheekadviseur. Hoewel een face-to-face-gesprek nog steeds het vaakst genoemd wordt (51%), is dat aandeel flink afgenomen ten opzichte van vorig jaar (71%). Er wordt nu veel meer gebruikgemaakt van webcamsessies (22%). Ook de aandelen van telefonisch contact (43%) en e-mail (39%) zijn toegenomen ten opzichte van vorig jaar. De verschuiving van face-to-face-gesprekken naar andere vormen is vooral zichtbaar onder ouderen. Jongeren hadden sowieso al vaker online contact.
Starters
Ten opzichte van vorig jaar is het aandeel starters onder de hypotheeksluiters afgenomen naar 19%, hetzelfde niveau als in 2019. Het ligt voor de hand dit te wijten aan de steeds verder stijgende huizenprijzen, waardoor het voor starters lastiger is om een woning te kopen. Ook het groeiende aandeel verbouwers (16% in 2021) duidt hierop: het is voordeliger om de huidige woning te verbouwen dan om een grotere woning te kopen. In de Consumentenmonitor van najaar 2020 gaf een derde (33%) van alle hypotheekbezitters al aan verbouwingsplannen te hebben.
Zorgen
Verder maakt de AFM zich zorgen over de groep van tussen de 20 en 40% van de starters die een hogere hypotheek lijkt te hebben dan strikt genomen verantwoord is volgens de wettelijke norm. Het gaat om bedragen tussen de € 50.000 en € 70.000. Dit hoeft overigens niet te betekenen dat er sprake is van overkreditering: hypotheekverstrekkers mogen gemotiveerd van de norm afwijken en er zijn bijvoorbeeld uitzonderingen voor het verduurzamen van de woning. Maar het onderzoek roept hierover wel vragen op bij de toezichthouder.
In een tegelijkertijd verschenen verkenning Koopstarters op de woningmarkt komt naar voren dat starters niet altijd hun studieschuld opgeven en dat een deel van hen kredieten stapelt. De AFM blijft waarschuwen voor stimuleringsregelingen die koopstarters nog meer financieringsruimte geven. Dit drijft de huizenprijzen slechts op als het aanbod gelijk blijft.
