Hoge schuldenlast huishoudens + dalende huizenprijzen +oplopende werkloosheid = sterk negatief effect op de consumptie en daarmee op de economische groei.
De dalende huizenprijzen hebben een sterk negatief effect op de consumptie doordat consumenten meer gaan sparen, wat de economische groei drukt.
Zo luidt de analyse van het Centraal Planbureau in de notitie Risicorapportage Financiële Markten 2013
“De oplopende werkloosheid vergroot de onzekerheid over het inkomen en de mogelijkheid om de lasten van de woning te dragen. Weliswaar staat op geaggregeerd niveau tegenover de hoge schulden ook een groot vermogen, maar dat vermogen is grotendeels niet-liquide in de vorm van pensioenen, terwijl er grote verschillen bestaan in de vermogenspositie van huishoudens.
Vooral jonge tweeverdieners in grote steden hebben te maken met hypotheekschulden die boven de actuele verkoopwaarde van hun huis liggen. Als de economie de komende jaren slecht blijft presteren en de werkloosheid verder toeneemt, kunnen deze huishoudens in de problemen komen. Dat zou de gezondheid van banken negatief beïnvloeden.
Dalende huizenprijzen creëren op verschillende manieren risico’s voor de Nederlandse economie. Ten eerste zorgen dalende huizenprijzen voor afnemende consumptie en dus lagere economische groei, omdat huiseigenaren hun schulden proberen af te bouwen. Volgens de vermogenstheoretische benadering van de consumptie, de permanent income hypothesis,
wordt consumptie bepaald op basis van verwachtingen over hun totale huidige en toekomstige vermogen. Als het vermogen daalt, neemt ook de consumptie af. Huishoudens sparen immers meer om de daling van het huizenvermogen te compenseren. Waardeveranderingen van woningen hebben daardoor op korte en middellange termijn een direct effect op de
consumptie.
Een tweede risico is dat dalende huizenprijzen ertoe hebben geleid dat een aanzienlijk deel van de huishoudens te maken heeft met een hypotheekschuld die hoger is dan de waarde van het huis, of in andere woorden, een huis dat onder water staat. Vooral jonge huishoudens die in de afgelopen tien jaar een huis kochten, hebben hoge loan-to-value (LTV) ratio’s en loan-to income (LTI) ratio’s. Dat geldt ook voor hoogopgeleiden en ongehuwd samenwonenden, terwijl in de grote steden het percentage gezinnen dat onder water staat groter is dan daarbuiten.”
81.888 huishoudens hebben betaligsachterstand
“Herstructurering van consumentenschuld vindt in Nederland niet op grote schaal plaats.
De betalingsachterstanden op leningen in Nederland zijn in internationaal perspectief gering, maar het aantal Nederlanders met betalingsproblemen neemt in Nederland wel toe. Volgens het Bureau Krediet Registratie waren er in april 2013 81.888 huishoudens (dat is ongeveer 1,6% van het totaal aantal huiseigenaren) met een betalingsachterstand op hun hypotheek van 120 dagen of meer. In 2012 is het aantal huishoudens dat vanwege een gedwongen verkoop van hun huis een beroep gedaan heeft op de NHG, toegenomen tot 3549. In 2011 waren dit nog 2004 huishoudens. De stijging is grotendeels toe te schrijven aan de aanhoudende daling van de huizenprijzen waardoor veel huishoudens bij de gedwongen verkoop van hun huis met een
restschuld achterblijven. Op het totale aantal NHG-garanties (1.045.000 per eind maart 2013)
is dit aantal nog relatief beperkt.”
Schuldsanering niet efficiënt
“Als het risico echter materialiseert en een grote groep consumenten komt daadwerkelijk in betalingsproblemen, dan vindt sanering van schuld niet altijd efficiënt plaats. Huizenbezitters en banken wachten te lang met heronderhandelen over hun hypotheekschuld vanwege zogeheten hold-out-problemen. Huishoudens willen bijvoorbeeld wel verhuizen, maar wachten daarmee omdat ze zo betere voorwaarden voor schuldsanering hopen af te dwingen.
Daarbij kan de NHG-garantie ervoor zorgen dat wanbetaling gevolgd door gedwongen verkoop aantrekkelijker is dan vrijwillige verkoop, zowel voor de bank als voor de huizenbezitter. Tot slot kan gedwongen verkoop van een huis onder de marktprijs plaatsvinden (fire sales), wat tot dalende prijzen van huizen in de buurt leidt.”
