Het verlagen van de hypotheekrenteaftrek leidt tot een betere werking van de woningmarkt, lagere huizenprijzen en meer welvaart. Dat blijkt uit een doorrekening van het CPB. De woningmarkteffecten zijn doorgerekend met het CPB-woningmarktmodel voor negen maatregelen, gecombineerd in drie pakketten.
De effecten zijn het grootst bij het pakket waarbij de eigen woning naar box 3 wordt verplaatst en dus de hypotheekrenteaftrek vervalt, met een hogere algemene vrijstelling die zowel door huurders als eigenaars-bewoners kan worden benut, en waarbij de overdrachtsbelasting wordt afgeschaft. Ook wordt de huurtoeslag ontkoppeld van de werkelijke huur, waardoor het moeilijker wordt om een dure woning te huren. Dit pakket van maatregelen leidt structureel tot een welvaartstoename van 0,49% bbp.
De reden dat de welvaart toeneemt is dat het pakket de verstoring van de vraag naar koop- en huurwoningen grotendeels wegneemt. Huizenprijzen zullen dalen met 11,3% in 2025 en structureel met 8,3%. Dit betekent overigens niet noodzakelijkerwijs dat de nominale huizenprijzen voor een lange tijd lager zullen liggen dan het huidige niveau.
Wel kan de prijsdaling er op korte termijn voor zorgen dat bij een deel van de starters die recent een woning met hypotheek hebben gekocht, deze tijdelijk ‘onder water’ komt te staan. Ook zullen alle bestaande woningeigenaren een negatief vermogenseffect ervaren. Maar het aandeel van de huursector in de woonconsumptie neemt door dit pakket structureel toe met 3,6%-punt. In deze variant is bovendien geen sprake meer van een fiscale bevoordeling van eigenaars-bewoners ten opzichte van huurders.
Bij twee andere onderzochte pakketten zijn zowel de welvaartseffecten als de prijseffecten kleiner. Het CPB constateert een uitruil tussen de mate waarin de welvaart stijgt en de mate waarin huizenprijzen dalen.
Het CPB benadrukt overigens dat deze berekening is gedaan vóór de coronacrisis, en sluit niet uit dat de resultaten en aanbevelingen door de snelle en onvoorspelbare ontwikkelingen in een ander licht komen te staan.
Bron: CPB
