Het is helaas een patroon van de online-journalistiek dat alles snel moet, het persbericht daarom wordt overgetikt en dat er geen tijd meer wordt genomen om gewoon een rapport door te lezen.
Deze week was er een sterk voorbeeld van dit patroon. De AFM kwam met een persbericht dat er 78.000 ‘financieel kwetsbare’ huishoudens zouden zijn die een aanzienlijk risico lopen om gedwongen hun huis te moeten verkopen aan het eind van de looptijd van hun aflossingsvrije hypotheek. Het was de zoveelste van een reeks van kritische uitingen vanuit AFM, DNB en Financiën over deze vorm van krediet. En het moet gezegd: de AFM raakte een gevoelige snaar met het woord ‘kwetsbaar’, het is helemaal een woord van nu. Iedereen is tegenwoordig kwetsbaar.
Het duurde niet lang voordat overal op het web de nieuwsberichten verschenen met koppen over de zielige huishoudens die ‘gedwongen moeten verhuizen’, onbewust daarmee een sneer gevend aan de grote boze banken die onverantwoorde kredieten zouden hebben verstrekt. Ook de radiojournaals hadden berichten van deze strekking. En zo bereikte de AFM precies wat het wilde: het beeld dat de toezichthouder kritisch is over aflossingsvrije hypotheken moest in stand worden gehouden.
Maar wie het rapport dat de AFM had gemaakt (en op basis waarvan het persbericht was geschreven) bekeek, zou tot een heel andere conclusie kunnen komen. Een conclusie die de AFM blijkbaar liever niet zelf in het openbaar trok: met verreweg de meeste aflossingsvrije hypotheken (95%!) is helemaal niks mis! En zo’n hoog percentage strookte uiteraard niet met het beeld dat de toezichthouder in de afgelopen jaren schetste van de aflossingsvrije hypotheek als de slechtheid zelve. Bovendien zijn er voor de in het persbericht genoemde risicogroepen (ik weiger de term ‘kwetsbaar’ te gebruiken) voldoende tijd en mogelijkheden om tot een oplossing te komen. De AFM stelt dan ook letterlijk in het rapport dat de problemen ‘beheersbaar’ zijn. Findinet was, voor zover ik kan nagaan, een van de weinige nieuwsplatformen, die dinsdag niet met een paniekerige kop kwam.
Gisteren kreeg het verhaal een opvallend vervolg. De Organisatie van Financieel Dienstverleners (OvFD) kwam met een persbericht naar buiten dat de AFM aan paniekzaaierij zou doen. En u raadt het al: meteen meldden verschillende nieuwswebsites dat de AFM paniek zaait rond aflossingsvrije hypotheken. Daarbij hun eigen weinig kritische rol op dinsdag snel onder het tapijt moffelend.
Intussen heeft een flinke groep eigen woningbezitters voorlopig weinig last van paniekgevoelens. Zij weten allang dat aflossingsvrij een prima hypotheekvorm is en sluiten dan ook massaal hun lening over om te profiteren van de lage rente. En ook voor de nieuw af te sluiten leningen blijft aflossingsvrij een redelijk alternatief, meestal in combinatie met een lening met annuïtaire of lineaire aflossing. Dat een klant dan voor het aflossingsvrije deel geen recht heeft op hypotheekrenteaftrek mag de pret niet drukken. Door de lage rente is deze compensatie inmiddels gedecimeerd en maakt het voor het totaalplaatje maar weinig uit.
