Het zal nog wat langer duren voor het zo gewenste vertrouwen in de financiële sector weer is hersteld. Deze week werd bekend dat zowel de ABN AMRO als de Rabobank ten onrechte grote aantallen klanten in de laagste risicoklasse hebben ingedeeld. Daardoor konden er ongemerkt criminele geldstromen via deze banken lopen.
Rabobank kreeg vorig jaar een last onder dwangsom opgelegd van DNB, omdat de bank circa 40.000 klanten ‘potentieel ten onrechte’ in de laagste risicoklasse heeft ingedeeld. De bank heeft tot april 2020 de tijd om een reeks aan verbeterplannen voor zijn witwasbeleid af te ronden. Dat meldt het Financieele Dagblad, dat zegt interne Rabo-stukken in handen te hebben.
Naar klanten in de laagste risicoklasse hoeft een bank in principe niet om te kijken. Klanten in de middencategorie moeten elke drie jaar gecontroleerd worden door de bank; bij de hoogste risicoklasse moet dat ieder jaar gebeuren.
Het FD haalt ingewijden aan die zeggen dat controleurs regelmatig klanten tegenkomen die ten onrechte laag zijn ingeschaald of zelfs helemaal niet hadden mogen worden geaccepteerd. Dat zijn bijvoorbeeld ‘ondernemers in verhoogde risicosectoren zoals de autohandel of het vastgoed, maar ook particulieren die veel contante stortingen doen met grote coupures, of die rekeningen en betrekkingen hebben in landen als Malta, Rusland en Angola’. Het persbericht van de Rabobank eerder dit jaar dat het geen betaald-voetbalclubs als klant meer aanneemt, omdat deze een verhoogd risico kennen op witwassen, corruptie en fraude, komt nu in een ander licht te staan.
Laagste risicocategorie
Gisteren meldde NRC Handelsblad vergelijkbare, nog ernstiger feiten over de ABN Amro: sinds het samengaan met Fortis in 2010 heeft de bank nagelaten om al haar ruim 5 miljoen particuliere klanten individueel te screenen. In plaats daarvan werden de klanten zonder enig onderzoek als betrouwbaar bestempeld en ingedeeld in de laagste risicocategorie. Dat is nog altijd het geval. Daardoor zou ABN Amro gedurende een langere periode ongebruikelijke transacties niet, of niet op tijd hebben gemeld.
Tegen de bank lopen onderzoeken van het Openbaar Ministerie en de financiële opsporingsdienst FIOD, aldus NRC. Justitie onderzoekt zeven zaken waarbij de bank onvoldoende zou hebben opgetreden. De meest explosieve zaak bij de ABN AMRO betreft een Nederlandse klant die zaken deed met het Braziliaanse bouwconcern Odebrecht, al jaren de spil in een van de grootste internationale corruptieschandalen. De aanpak van het OM doet denken aan die bij de ING, waar vier witwaszaken werden onderzocht. De bank schikte vorig jaar voor €775 miljoen met het OM.
Laksheid
Hoe heeft het zo ver kunnen komen dat nu drie van de vier grootbanken om dezelfde reden in opspraak zijn geraakt? Veelal gaat het om laksheid, onvoldoende prioriteit geven, en structurele tekortkomingen in de organisatie. NRC noemt bij ABN AMRO nog een andere oorzaak: falende ict. De bank kent duizenden verschillende software-applicaties. Die communiceren lang niet allemaal met elkaar. Zelfs al had de bank wíllen zoeken op verdachte transacties, dan was dat in veel gevallen niet eens gelukt.
Maar ook hier geldt weer: laksheid. “In de periode dat de systemen van ABN en Fortis aan elkaar gekoppeld werden en de bank de grootste moeite had om tijdens die hele verbouwing te blijven functioneren, maakte ze in 2010 een belangrijke keuze. De bank besloot minder te letten op de groep klanten op wie ze naar haar idee ook minder hóéfde te letten. Een grote groep, dat wel: van alle ruim 5 miljoen particuliere klanten zette de bank het risicoprofiel in één klap standaard op het laagste niveau.”
Dat is een bewuste beslissing geweest. En met dit soort beslissingen hebben de banken infiltratie van criminelen in Nederland vergemakkelijkt.
Vraag is wanneer de incidenten ooit ophouden. Banken slepen zich van de ene rel naar de andere. De financiële crisis is amper tien, twaalf jaar geleden. ABN Amro moest in 2007 gered worden door de Nederlandse staat. Bij de Rabobank ligt de Libor-affaire nog vers in het geheugen. ING moet nog steeds beducht zijn voor strafrechtelijke vervolging, nu gedupeerden een artikel 12-procedure bij de rechtbank hebben aangespannen. Wanneer keert de realiteitszin weer terug bij het bankenmanagement? En wanneer komt het imago van onkreukbare bankiers ooit weer terug?
