Kleine schommelingen in de prognose van de levensverwachting kunnen grote impact hebben op het pensioen. Momenteel delen we dit ‘macro-langlevenrisico’ uniform met elkaar via de dekkingsgraad. Maar voor de groep alleroudsten pakt deze uniforme risicodeling soms ongunstig uit. Een andere verdeling kan dit voorkomen, ontdekten onderzoekers van Netspar.
Dekkingsgraden
Wanneer pensioenfondsen langer uit moeten keren dan eerder voorzien – door bijvoorbeeld medische successen, betere voeding en gezondere leefgewoonten – zal dit de dekkingsgraden van de fondsen verlagen. Als er naar verwachting gemiddeld korter uitgekeerd gaat worden, zal de dekkingsgraad juist stijgen. Omdat dit in het huidige stelsel uniform gebeurt, neemt het pensioen van iedere deelnemer, ongeacht leeftijd, met min of meer hetzelfde percentage af of toe. Maar als voor iedere leeftijdsgroep apart een inschatting gemaakt wordt van de procentuele aanpassing van het pensioeninkomen door gewijzigde sterftekansen, zijn er wel degelijk verschillen tussen jong en oud.
Voor de jongeren is de procentuele aanpassing groter dan voor de ouderen. Bij uniforme risicodeling nemen de ouderen dus een stukje risico van de jongeren over, wat moeilijk verzekerbaar is, en wat ze niet zouden hoeven doen wanneer ze het risico enkel binnen de eigen leeftijdsgroep zouden delen. Dat roept de vraag op of ook andere vormen van risicodeling mogelijk zijn.
Driedeling
De onderzoekers analyseerden een alternatieve verdeelregel, waarbij de mate van risico per leeftijdscohort kan verschillen. Ze maakten een driedeling, waarbij de actieve deelnemers binnen een fonds het risico van de oudste deelnemers dragen en de jong-gepensioneerden alleen hun eigen risico. Deze verdeelregel blijkt de ongewenste fluctuaties voor de alleroudsten te voorkomen, terwijl de effecten voor de jongere cohorten in veel gevallen beperkt blijven.
Dit model sluit volgens de onderzoekers aan bij de huidige gesprekken binnen de SER over de mogelijkheid om werknemers hun pensioen op te laten bouwen via persoonlijke pensioenpotjes. Wanneer dit gebeurt, kan men ook onderscheid maken tussen verschillende generaties bij het herverdelen van macro-langlevenrisico.
Solidariteit
De onderzoekers benadrukken dat de risico-overname door de actieven gebeurt zonder financiële compensatie, maar uit solidariteit. Daarom is het belangrijk dat de jonge generaties erop kunnen vertrouwen dat te zijner tijd hun risico ook zal worden overgenomen.
Bovendien blijkt dat fondssamenstelling een grote invloed heeft op de effecten van de voorgestelde risicodeling op de verschillende leeftijdsgroepen. Daarom is het belangrijk dat aanbieders van pensioenproducten of de sociale partners daar rekening mee kunnen houden wanneer ze beslissen hoe het langlevenrisico precies toegedeeld gaat worden. Als dit goed geregeld wordt, kunnen door middel van solidariteit binnen het collectief mogelijkheden gecreëerd worden die externe partijen niet kunnen bieden.
Bron: Netspar
