De uitkomst van de pensioendialoog: het kabinet heeft een veelheid van haaks op elkaar staande meningen verzameld en kan nu “verdelen en heersen”.
Een aantal visies die de dialoog moet completeren ontbreekt nog. Zo is de SER er niet in geslaagd om tijdig advies uit te brengen. Dat verschijnt pas eind februari, schrijft staatssecretaris Klijnsma. Er is dan geen sprake zijn van een eenstemmig advies. Verder wacht de staatssecretaris nog op een internationale vergelijking van pensioenstelsels door het CPB (eind januari) en een onderzoek naar solidariteit door het Sociaal en Cultureel Planbureau (in het voorjaar).
Tijdens de slotbijeenkomst meldde Klijnsma dat er zo’n 900 reacties zijn binnengekomen. "Er is veel meegepraat en meegedacht. Zonder taboes. En dat was ook precies de bedoeling. De dialoog heeft een vracht aan ideeën, visies en voorstellen opgeleverd. We gaan de komende maanden benutten om de opbrengst te vertalen naar bruikbare bouwstenen en mogelijke beleidsrichtingen voor een pensioenstelsel waarmee we verder de 21ste eeuw in kunnen."
Vooralsnog zijn die reacties samengevat in vijf ‘rode draden’, terug te vinden in het document ‘Voortgangsrapportage’
Zoals was te verwachten wordt in de reacties met betrekking tot die rode draden– op één uitzondering na – heel verschillend gedacht. Voeg daarbij dat ook de SER met een aantal variëteiten zal komen en het is duidelijk dat de regering in de Hoofdlijnennotitie die deze zomer moet verschijnen, in alle vrijheid de visies uit de grote grabbelton kan vissen die haar op dat moment welgevallig zijn.
Over één ‘draad’ zijn de meesten het eens: de communicatie moet beter om de kloof tussen verwachtingen en realiteit te overbruggen. Op ieder moment moet helder zijn welk deel van het totale vermogen van een pensioenfonds toegekend kan worden aan een individuele deelnemer. Duidelijkheid over de risico’s die met elkaar gedeeld worden wordt door velen gezien als belangrijk voor het draagvlak van de pensioenregeling en voor een herstel van het vertrouwen in het pensioenstelsel.
Maar verder lopen de meningen uiteen als het gaat om
- een al dan niet verplicht pensioen voor zzp-ers
- al dan niet vrije keuze van pensioenuitvoerder
- het al dan niet zelf keuzes maken voor een maatwerkpensioen
- de invulling van individuele behoeftes
- de invulling van het solidariteitsbeginsel
- de verdeling van de verschillende verantwoordelijkheden
Kortom alle grote vragen zijn op zo verschillende wijzen beantwoord dat ze in feite niet beantwoord zijn, waardoor die vragen ook na de dialoog nog recht overeind staan.
Ook het kabinet zal die lijn in de Hoofdlijnennotitie voortzetten.
Wel stelt de staatssecretaris met zoveel woorden dat “ons stelsel van aanvullende pensioenen moet worden aangepast, om het beter te laten aansluiten op de veranderende manier waarop wij in Nederland in de 21ste eeuw leven en werken. Daarbij moeten we de sterke kenmerken die ons stelsel heeft behouden.”
Zij ziet de volgende uitwerking voor zich: “Uit de opbrengsten van de Nationale Pensioendialoog heeft het kabinet vijf rode draden gedestilleerd. Vijf thema’s, die belangrijk zijn voor de toekomst van ons stelsel van aanvullende pensioenen, en die dus ook hun weerslag zullen vinden in de Hoofdlijnennotitie die het kabinet voor de zomer aan de Tweede Kamer zal sturen. In die notitie zullen verschillende beleidsvarianten worden gepresenteerd. Het kabinet zal deze varianten vergezeld doen gaan van een appreciatie. Daarmee kan de Hoofdlijnennotitie politieke keuzes faciliteren. Daarbij zal het kabinet op dilemma’s stuiten, omdat bijvoorbeeld niet alle wensen tegelijkertijd kunnen worden ingewilligd of omdat mogelijke beleidsrichtingen die betrekking hebben op de tweede pijler ook consequenties kunnen hebben voor de verhouding tussen pijlers. Zo verhoudt zich bijvoorbeeld een grote mate van keuzevrijheid slecht tot een hoge mate van solidariteit. Er zal dus sprake zijn van een zekere uitruil. Het kabinet zal dit in samenhang bezien.”
Er liggen voor de verschillende lobbygroepen dus nog drukke maanden in het verschiet.