In een bijdrage aan de nationale pensioendialoog pleit Legal & General voor het loslaten van de grote en de kleine verplichtstelling.
De belangrijkste argumenten voor de grote verplichtstelling, aldus Legal & General, zijn solidariteit en collectiviteit.
Solidariteit
“De solidariteit tussen oud en jong wordt juist door het huidig stelsel met zijn verplichtingen uitgehold. Voor zover er structurele elementen van herverdeling zijn in het pensioenstelsel, zoals de doorsneepremie, moeten ze op korte termijn worden geëlimineerd om het draagvlak van onderlinge solidariteit te behouden.
Solidariteit tussen goede en slechte risico’s is niet aan de orde, aangezien de Wet op de Medische Keuringen verbiedt om voor pensioen te keuren ofwel te selecteren.
Blijft over de solidariteit tussen de laag- en de hoogopgeleiden, waarbij de eersten meebetalen aan het langer leven van de laatsten. Dit is een ongewenste situatie, die binnen de verplichtstelling moeilijk is op te lossen. Solidariteit kan op basis van sterftetafels en daarvoor is geen verplichtstelling nodig.”
Collectiviteit
Collectiviteit biedt nog een klein voordeel hebben CPB en Netspar geconcludeerd. “Maar behalve dat dit een relatief klein voordeel is”, aldus Legal & General, “mag ook hier de vraag worden gesteld of een dergelijke deling van de lasten goed te verdedigen valt. Bijvoorbeeld omdat meer dan 10% van de werkzame bevolking als ZZP’er actief is. Voor het overige kan de collectiviteit ook op andere, individuele wijze worden ingevuld bijvoorbeeld door in grote indexfondsen te beleggen tegen lage kosten. Dat het afschaffen van de grote verplichtstelling de kleine ondermijnt, is geen serieus argument. Iets behouden, waarvan het nut in twijfel wordt getrokken, omdat iets anders wellicht dan ook in twijfel wordt getrokken. Dan zou dat best wel eens terecht kunnen zijn.”
Kleine verplichtstelling
“De kleine verplichtstelling werkte prima in de tijd dat levenslange carrières binnen een bedrijf eerder regel dan uitzondering waren. En tegenvallers met het premie instrument konden worden opgevangen.”
Maar: “De legitimiteit van een verplichte regeling, waarin 43% van de deelnemers geen vertrouwen meer heeft, is op zijn minst problematisch. Het CPB heeft keurig berekend, dat het pensioentekort ten gevolge van de huidige onderdekking nog een stuk groter is dan van het stoppen met de doorsneepremie zonder compensatie. Derhalve zou een logische, volgende stap zijn om het eigendomsrecht van de werknemer op zijn pensioenopbouw helder te definiëren en hem vervolgens keuzes te bieden in beleggingsbeleid.”
Automatische deelname
“Rest de vraag waarom een werknemer gedwongen moet worden deel te nemen aan een regeling. Niet ten onrechte claimen voorstanders van deze dwang, dat anders mensen zeker geen pensioen zullen opbouwen. Of dat schrikbeelden van een verpauperde generatie toekomstige ouderen rechtvaardigt, staat nog te bezien. Juist het feit, dat de werknemer geen enkele zeggenschap heeft over zijn pensioen, maakt hem onbewust onbekwaam om dit onderwerp op te pakken en zich eigen te maken.
Als de overheid pensioenbewustzijn wil bevorderen dan past het geven van eigen verantwoordelijkheid daarin prima. En natuurlijk zal pensioen niet het favoriete onderwerp worden op feesten en verjaardagspartijtjes. Maar dat geldt wel voor meer dingen, waarvoor de gemiddelde burger toch wordt geacht zelf zorg te dragen.”
Automatische deelname, maar geen verplichting
“Nu is het voorstel ook niet om gelijk pensioen als een vrije keuze van de individuele werkgever en werknemer te laten. Maar wat is er op tegen om iedere werkgever te verplichten een regeling aan te bieden en de werknemer daaraan automatisch te laten deelnemen, tenzij hij dit expliciet niet wil? Dus wel het automatisme van deelname aan een regeling, maar dan met helder eigendomsrecht en beleggingskeuzes, maar niet de dwang om deel te nemen. Het is dan een eigen verantwoordelijkheid geworden, die zal leiden tot grotere betrokkenheid en bewustere keuzes.”