Kabinet doet alsof Lente-akkoord nog steeds actueel is en maakt het daardoor marktpartijen onmogelijk om aan de zorgplicht te voldoen.
Naar aanleiding van vragen van Pieter Omtzigt (CDA) heeft staatssecretaris Frans Weekers een brief aan de Tweede Kamer gestuurd waarvan de inhoud doet denken aan de verhalen van Don Quichotte.
1. ‘Afspraken gemaakt in Lente-akkoord nog actueel’
De brief van Weekers is verzonden op vrijdag 26 oktober, de dag waarop een deel van de hypotheekplannen van het toekomstige kabinet naar de pers is gelekt.
Aanleiding van de brief is de vraag van Omtzigt of het nog wel zin heeft om tijdens het wetgevingsoverleg van vandaag (29 oktober) het wetsvoorstel Herziening fiscale behandeling eigen woning te behandelen. Het antwoord van de staatssecretaris is daarop ‘ja’. Het voorstel vloeit rechtstreeks voort uit het Begrotingsakkoord en dat voert het kabinet loyaal uit, is de motivering.
Vroeger kon je de politici verwijten dat zij geen oog hadden voor wat zich buiten de duizend vierkante meter van het Binnenhof speelde. Voor de huidige bestuurders is dat blikveld kennelijk al te ruim.
Evenals bij het pensioendossier wordt dit wetgevingsschip bewust net zo lang richting ijsrots geloosd totdat het daarop te pletter slaat.
2. Gevolgen voor de markt
Door deze wereldvreemde houding van het kabinet wordt de markt formeel gedwongen de inhoud van het huidige wetsontwerp mee te wegen in het hypothekenaanbod en de adviezen. Dat betekent dat kandidaat-geldleners nog een paar maanden de tijd hebben om een vrije keus te maken uit het hypothekenaanbod. Benutten zij die, dan kunnen ze nog een deel aflossingsvrij afsluiten en wordt er aan de hypotheekrenteaftrek niet gemorreld. Zijn ze te laat, dan rest nog één smaak: een annuïteitenhypotheek die binnen 30 jaar moet zijn afgelost.
Uitgelekt is dat de woningmarktportefeuille overgedragen wordt aan een nieuwe minister (Stef Blok?) die een heel nieuw hypothekenbeleid gaat uitvoeren. In ruil voor een verlaging van de IB zal de hypotheekrenteaftrek – voor nieuwe en bestaande leningen – over de gehele linie vanaf 2014 jaarlijks met 0,5% verlaagd worden van maximaal 52% tot maximaal 38% na 28 jaar.
3. Implementeren nieuw beleid in bestaand voorstel?
De vraag is hoe marktpartijen in hun zorgplicht rekening moeten houden met deze elkaar tegensprekende signalen.
Het lijkt het veiligste om uit te gaan van de uitgelekte Pvda/VVD-plannen en de klant te waarschuwen voor de oplopende netto maandlasten vanaf 2014, waartegenover een bepaald IB-voordeel kan staan. De berekening hoe groot de IB-compensatie zal zijn, zal overigens nog meer maatwerk vragen dan het bepalen van maximum leenbedrag. Waarbij de vraag is in hoeverre bij de loan to income-factor met die compensatie rekening gehouden mag worden.
Aan de andere kant is bij dit scenario niet duidelijk wat de klant verteld kan worden over mogelijke aflossingsverplichtingen.
En wat als het komende kabinet toch langer op zich laat wachten en de Weekers-trein doordendert? Dan kan een advies in de richting Rutte/Samsom misschien heel verkeerd uitpakken.
Praktisch gezien is het immers niet denkbaar dat een geheel nieuwe ‘hypothekenwet’ met bijbehorende IB-herziening vóór 2013 de eindstreep haalt. De wijzigingen ten opzichte van het Lente-akkoord zijn te fundamenteel om die via amendementen in het bestaande voorstel te implementeren.
4. Duidelijke kaders vereist
De activiteiten van hypotheekaanbieders en –adviseurs liggen onder een vergrootglas. Elke handeling wordt door consumentenorganisaties, media, toezichthouders en politici op een goudschaaltje gewogen. Van de politiek zelf mag dan op zijn minst verwacht worden dat er duidelijke kaders worden aangegeven waarbinnen marktpartijen hun werkzaamheden kunnen verrichten.
Dat kan slecht op één manier en dat is dat VVD en PvdA het huidige wetsvoorstel zo niet ter prullenmand verwijzen, dan toch in de ijskast stallen.
Let wel: de nadruk in de uitgelekte plannen ligt geheel op de renteaftrek. Maar hoe zit het met de aflossingsplicht, geheel of gedeeltelijk, fictief of feitelijk? Komen er in het kader van het terugdringen van de schuld nieuwe maatregelen? Gaat de ltv nog steeds terug naar 100%. Blijft de overdrachtsbelasting gehandhaafd? Zijn er veranderingen te verwachten m.b.t. het huurwaardeforfait? En hoe wordt het nieuwe IB-regime geïmplementeerd in de lti en de leennormen? Gelden die alleen voor nieuwe gevallen of krijgen dergelijke maatregelen terugwerkende kracht tot bijvoorbeeld 1 januari 2013? Zeker in het laatste geval dient het kabinet dat snel te communiceren.
