Per 1 juli 2024 wordt de actieve provisietransparantie voor schadeverzekeringen aan particulieren van kracht. Toezichthouder AFM heeft een interpretatie gepubliceerd om adviseurs meer duidelijkheid geven. Branchevereniging Adfiz bereidt een model voor.

Nog een week of 6, en dan zijn adviseurs en bemiddelaars verplicht om consumenten actief te informeren over het bedrag van de afsluit- en doorlopende provisie die ze rekenen bij de verkoop van particuliere schadeverzekeringen. Tot nu toe hoeven ze dit alleen te doen als de klant erom vraagt.

Deze wet, waarover lang is gestreden, heeft als doel dat de consument zich bewust wordt van het feit dat er provisie wordt betaald aan een adviseur en dat daar diensten van tegenover staan.

Zo exact mogelijk

Hoe de adviseur dit praktisch aan moet pakken, daarvoor heeft de AFM een interpretatie gepubliceerd. Zo is het de bedoeling dat de consument tijdig geïnformeerd wordt: uiterlijk voordat de bemiddelaar zijn bemiddeling heeft afgerond of de adviseur zijn advies heeft gegeven. En het bedrag moet zo exact mogelijk genoemd worden.

Dit kan een uitdaging zijn, omdat de gegevens om de precieze omvang van de provisie te kunnen berekenen, niet altijd vroeg in het traject beschikbaar zijn. In dat geval heeft de adviseur of bemiddelaar de mogelijkheid om te volstaan met een zo nauwkeurig mogelijke indicatie van de exacte provisie, aldus de AFM.

Hiervoor bestaat het inmiddels bekende concept ‘fijnmazig gemiddeld’. Een adviseur of bemiddelaar gaat dan uit van vergelijkbare producten met vergelijkbare risicodekkingen. Belangrijk is dat als blijkt dat de inschatting tijdens de dienstverlening significant wijzigt, de consument hierover pro-actief en tijdig door de bemiddelaar of adviseur wordt geïnformeerd.

Wanneer is er een nieuwe overeenkomst?

De regels omtrent actieve provisietransparantie zijn van toepassing op overeenkomsten inzake schadeverzekeringen die zijn aangegaan op of na 1 juli 2024. Maar de vraag wanneer er sprake is van een nieuwe overeenkomst, is ter beoordeling van partijen zelf.

“Wij kunnen ons voorstellen dat het in de praktijk niet altijd duidelijk is wanneer er een overeenkomst is aangegaan ná 1 juli 2024, bijvoorbeeld bij prolongatie van bestaande schadeverzekeringen die zijn afgesloten vóór 1 juli 2024. Dit hangt af van de omstandigheden van het geval, maar in elk geval wanneer er sprake is van een wezenlijke wijziging van de essentiële onderdelen van de overeenkomst”, aldus de AFM.

Strekking van regelgeving

In de praktijk kan het ook nog lastig zijn om onderscheid te maken tussen prolongaties mét wezenlijke wijzigingen en prolongaties zonder wezenlijke wijzigingen. Voor zulke gevallen grijpt grijpt de toezichthouder terug op de strekking van de regelgeving: die is er om het gesprek over de dienstverlening op gang te brengen. Aanbevolen wordt om, als in de praktijk bij prolongatie niet duidelijk is wanneer sprake is van een nieuwe overeenkomst, te handelen volgens de regels van actieve provisietransparantie.

Transparantie aanbrengvergoedingen

Om het gelijke speelveld tussen directe aanbieders en adviseurs en bemiddelaars te borgen, komen er ook aanvullende verplichtingen voor directe aanbieders. Zij moeten vanaf 1 juli hun cliënten actief communiceren over de kenmerken van hun dienstverlening en de aard en het bedrag van de vergoeding die zij aan derden, niet zijnde adviseurs en bemiddelaars, betalen voor het aanbrengen van een nieuwe cliënt. Hierbij gaat het om cliënten die via de website van de derde partij op de website van de directe aanbieder komen en daar een verzekering afsluiten.

Deze transparantieverplichting heeft niet alleen betrekking op consumenten, maar ook op de zakelijke markt. Bovendien geldt deze verplichting ook voor in Nederland opererende directe aanbieders uit andere EU-lidstaten.

Nevenverzekeringstussenpersonen

Bemiddelaars – zoals reisbureaus en fietshandelaren – zijn onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld van de vergunningsplicht van artikel 2:80 Wft. Dit zijn de zogenoemde nevenverzekeringstussenpersonen, die bemiddelen in verzekeringen in aanvulling op de levering van een zaak of de verlening van een dienst,

Hoewel deze groep vrijgesteld is van de regels voor actieve provisietransparantie, beveelt de AFM ook voor hen aan om te handelen volgens de principes van actieve provisietransparantie, in het verlengde van de informatieverplichtingen inzake koppelverkoop. Actieve provisietransparantie heeft immers als primair doel dat de consument in staat gesteld wordt om te beoordelen hoe de dienstverlening zich verhoudt tot de betaalde prijs. Om die beoordeling mogelijk te maken, moet een consument wel kunnen beschikken over de informatie.

Adfiz: ‘Allerlei modellen mogelijk’

Volgens branchevereniging Adfiz maakt de wetgeving zoals die er nu ligt, allerlei modellen mogelijk.

Zoals de mogelijkheid om het provisiebedrag op de offerte te plaatsen vlak voor afsluiten. Of de keuze een indicatie van het te verwachten bedrag te geven als de adviseur het gesprek met de klant wilt voeren voordat deze echt aan het werk gaat.

“Adviseurs, klanten en situaties verschillen. Daarom is het zo belangrijk dat het [bedrag] niet altijd exact hoeft te zijn, maar adviseurs de ruimte hebben om het zo in te richten dat het past bij hun werkwijze en klanten. Dat kan op verschillende manieren en dat is grote winst. Het algemene advies is goed te bedenken hoe je dit voor jouw kantoor wilt inrichten, en de keuzes die je daarbij maakt vast te leggen in beleid.” Een model hiervoor heeft Adfiz in voorbereiding.

Bronnen: AFM, Adfiz