Als het aan het CPB ligt neemt de zorgsector afscheid van zowel de financiële als de risicosolidariteit en komt de nadruk te liggen op de aanvullende verzekeringen.
In het rapport Gezondheid loont – tussen keuze en solidariteit’ geeft het CPB een toekomstbeeld van de zorg. Het bureau neemt het kostenaspect als uitgangspunt en constateert dat als de huidige kostentrend zich voortzet, voor de lagere inkomens driekwart van de toekomstige inkomensstijging op gaat aan extra premies voor de zorg.
“Het aandeel van zorg in het bruto binnenlands product stijgt dan van 13% nu tot 31% in het jaar 2040.”
Zoals voor iedereen duidelijk is, moet de lijn van deze kostenstijging omgebogen worden. Het denkkader hiervoor in het rapport is sterk gericht op het opnieuw invoeren van verschil in zorgkwaliteit voor mensen met en zonder een goed gevulde portemonnee.
Meer dan eens verwijst CPB naar het ‘Australische model’: een sober basispakket, waarbij de nadruk ligt op een diversiteit aan aanvullende verzekeringen.
“Voor veel onderdelen van de zorg is echter differentiatie mogelijk en wellicht ook optimaal. Door onderscheid te maken in goedkopere en duurdere verzekeringspakketten, met basale of luxe zorg, met lange of kortere wachtlijsten (waar dat medisch kan), et cetera, kan de zorg
beter worden afgestemd op de individuele voorkeuren. Als de een meer hecht aan vrije artsenkeuze, dan kan hij daarvoor een duurdere polis nemen, terwijl iemand anders de voorkeur geeft aan een goede maar goedkopere polis zonder vrije artsenkeuze. Een interessant voorbeeld biedt in dit opzicht Australië, dat een sobere basispolis biedt zonder vrije artsenkeuze en de aanvullende polissen met vrije keuze en hogere kwaliteit van dienstverlenging. Een belangrijk nadeel van differentiatie is echter de verzekerbaarheid van zorg; zodra de keuzevrijheid toeneemt, wordt ook het probleem van averechtse selectie groter.
In Nederland worden al stappen gezet in de richting van differentiatie, bijvoorbeeld door het aanvaarden van de scheiding tussen wonen en zorg in de ouderenzorg. Ook de inperking van de huishoudelijke ondersteuning bij de ouderenzorg zal tot meer differentiatie leiden.
Hetzelfde kan zich voordoen bij de ziektekostenverzekering wanneer verzekeraars hun polissen meer gaan differentiëren in goedkopere en duurdere naturapolissen, of tussen natura- en restitutiepolissen. In de toekomst zal een beslissing om restrictief nieuwe behandelingen aan het basispakket toe te voegen, ook tot grotere differentiatie leiden. Een deel van de zorg wordt dan verschoven van de collectief geregelde zorg naar de aanvullende verzekeringen en de vrije beslissingsruimte van consumenten.”
