Burgerinitiatief Ons Geld is op 2 juli 2015 door de Tweede Kamer ontvankelijk verklaard. Mede dank zij steun vanuit de bevolking, komt ‘Geldschepping’ op de agenda in ‘Den Haag’. De vaste Commissie voor Financiën zal het initiatief in behandeling nemen. De initiatiefnemers krijgen daarbij gelegenheid nadere toelichting te geven. Daarna is het aan de Tweede Kamer om een standpunt in te nemen.
Gebreken van het geldstelsel
Burgerinitiatief Ons Geld stelt gebreken van het geldstelsel aan de orde.
“De maatschappij ‘draait’ op giraal geld. Commerciële banken creëren dat geld door het eenvoudigweg in hun boeken te schrijven. Ze belasten het vervolgens met rente. Banken bepalen wie dit geld waarvoor en onder welke voorwaarden initieel in handen krijgt.
Verlening van een bankvergunning is feitelijk verlening van een privilege om geld te scheppen en uit te delen. Merkwaardig is echter dat de wet en de bankvergunning dit niet vermelden en reguleren. Dit privilege wordt zonder tegenprestatie vergeven. Het wordt evenmin omgeven door regels die borgen dat er op een maatschappelijk verantwoorde, transparante en afrekenbare wijze mee wordt omgegaan.
Het door banken gedomineerde geldstelsel schiet te kort in dienstbaarheid aan de maatschappij. Het verstoort de markt. Het blijkt onbestuurbaar en leidt tot instabiliteit en ongelijkheid. Dit ondermijnt de samenleving en de democratie. “
Verbetering van het geldstelsel
In hun toelichting (pdf) zetten de initiatiefnemers uiteen wat er fout is aan het huidige geldstelsel. In dat stelsel is sprake van verstrengeling van belangen en machten. Ze doen bovendien aanbevelingen tot structurele verbetering. De geldpers hoort niet in handen van commerciële partijen. Ze hoort dienstbaar te zijn aan het algemeen belang.
Rabobank ‘reageert’ op Burgerinitiatief Ons Geld
Luuk de Waal van Malefijt namens ‘Stichting Ons Geld’ daarover :
“De Rabobank reageerde als eerste op het Burgerinitiatief en probeert het belachelijk te maken. Ze gaat echter niet in op de gesignaleerde gebreken van het geldstelsel, de aangedragen argumenten en de voorgestelde oplossingen. Daartegen heeft ze kennelijk geen verweer.”
Tot zo ver de berichtgeving van het ‘Burgerinitiatief Ons Geld’
Veel Burgerinitiatieven halen het niet. Het Burgerinitiatief “Ons Geld” heeft het wel gered. Het initiatief moet in behandeling worden genomen door de landelijke politiek. Toen dat nieuws mij bereikte deze week, moest ik meteen weer denken aan de foto-expositie over die huilende bankiers.
In 2012 liepen mijn zoon en ik over het Chassépark in de binnenstad van Breda. Het was weer Chassé XXL, de jaarlijkse fototentoonstelling met enorm grote foto’s in het park, her en der verspreid. Dat jaar waren het portretten van bankiers, jong en oud. Allemaal in pak. Joël Nieminen heeft deze foto’s gemaakt na de financiële crisis in 2008 toen zij hun verhaal deden over hun bankiersloopbaan in Londen. Precies op het moment dat de emotie doorbrak, deed Joël’s camera van “knip!” Daarom zijn het foto’s van huilende bankiers.
Het Burgerinitiatief Ons Geld gaat over de vurige wens van ruim 100.000 Nederlanders om banken te verbieden om zelf digitaal geld te maken en te regelen dat de centrale overheid de enige is die dat mag. Een staatsmonopolie op het maken van geld, als oplossing voor het probleem dat de commerciële banken er een potje van hebben gemaakt.
Het tranendal in de bancaire wereld door de lens van Joël Nieminen
Ik juich dat stoere volksinitiatief toe, het is een zeer goed onderbouwd initiatief. Een genot ook om te lezen, heel stimulerend. Lees het document hier zelf. Maar ik heb wel fundamentele vragen en gedachten.
Waar komt de overtuiging vandaan dat de overheid het beter zou doen dan de banken? Denk bijvoorbeeld terug aan de Zweedse overheid die een aantal jaren geleden de hypotheekrente-aftrek in veel te korte tijd afschafte. Dat leidde toen tot grote financiële problemen voor heel veel mensen. De minister van Financiën uit dat land, heeft die blunder later toegegeven.
Ik ben dan ook van mening dat de banken ten minste de kans zou moeten krijgen hun werk beter te doen.
Een rolmodel dat ik in dit verband wil noemen, is de Zweedse bank met de naam ‘Handelsbanken’. Een paar jaar geleden volgens Bloomberg nummer 2, nu nummer 11, best hoog op de wereldlijst en tegelijk een zeer sociale bank naar klanten, medewerkers en aandeelhouders (toevallig ook een voorbeeld uit Zweden, inderdaad).
Maar niet alleen de banken verdienen een kans. Innovatie komt veelal tot stand in de samenleving, doordat burgers nieuwe initiatieven nemen. Er zijn vele zeer lokale experimenten in de wereld die het maken en verdelen van betaalmiddelen op een andere manier aan het organiseren zijn. Peer-to-peer funding bijvoorbeeld heeft inmiddels een omvang van miljarden euro’s en dollars.
In al die pogingen tot vernieuwing en verbetering, gebeurt dat door middel van informatietechnologie, en zijn het vooral burgers die dergelijke initiatieven nemen. Zouden we die niet meer ruimte moeten geven om financiële innovaties mogelijk te maken, in plaats van minder zo vraag ik mij af? Het past in de maatschappelijke ontwikkeling dat mensen zelf meer en meer hun zaken kunnen regelen. Daar zijn vast initiatieven bij die de bron zijn van een verder te hervormen financieel systeem. Anders gezegd: ik doel op de positieve effecten van marktwerking, waarbij de laatste tijd vooral gesproken wordt over de negatieve kanten ervan.
Het dossier van Ons Geld zal ik nog wat langer bestuderen en op mij laten inwerken. Maar ik kon het toch niet laten om deze primaire overwegingen nu al met u te delen.
Een bijdrage van Remco van Buren
