Afgelopen woensdag zijn de eerste twee proefprocessen over verzekeringsfraude gestart, waarbij het vooronderzoek is gedaan door de verzekeraar zelf en niet door de politie.
De proefprocessen zijn het resultaat van een in 2017 gesloten convenant tussen het Verbond van Verzekeraars, Zorgverzekeraars Nederland, de politie en het Openbaar Ministerie. Doel is verzekeringsfraude samen effectiever aan te pakken. In deze “proeftuin privaat-publieke samenwerking” is het dus de verzekeringsmaatschappij zelf die de fraude onderzoekt, omdat zij de meeste inhoudelijke expertise in huis heeft. Hiermee wordt bespaard op politiecapaciteit. Het dossier wordt vervolgens overgedragen aan het Openbaar Ministerie, dat het na beoordeling op de rechtszitting aanbrengt.
Met de “proeftuin” hopen de samenwerkende partijen een juridisch oordeel te krijgen over de vraag of dossiervorming door een private partij voldoende en adequaat is om verdachten daadwerkelijk strafrechtelijk te kunnen vervolgen.
Aanrijding in scène
Volgens het AD, dat als eerste over de proefprocessen berichtte, is in een van de zaken verzekeraar Achmea de benadeelde; de maatschappij verdenkt twee Dordtenaars ervan een aanrijding in scène te hebben gezet. Zo zouden zij onterecht duizenden euro’s schadevergoeding hebben willen claimen.
Beide proefzaken zijn overigens aangehouden. Ze worden waarschijnlijk in oktober inhoudelijk behandeld.
Tunnelvisie
Juristen zijn kritisch over het experiment. Het AD haalt o.a. emeritus hoogleraar strafrecht Anton van Kalmthout aan: hij vreest tunnelvisie bij het onderzoek – een kans die bij research door de benadeelde partij inderdaad fors groter zal zijn dan bij de politie. Ook betwijfelt hij of verdachten een eerlijk proces krijgen, wanneer ze bijvoorbeeld niet tijdig worden gewezen op hun zwijgrecht.
Zware vormen van fraude
Het Verbond van Verzekeraars benadrukt in de berichtgeving over de proeftuin nog eens dat huishoudens ten gevolge van fraude jaarlijks tientallen euro’s verzekeringspremie te veel betalen. Fraude varieert van het aandikken van een claim tot georganiseerde criminaliteit, zoals het op grote schaal in scène zetten van auto-ongelukken, de zogenoemde opzet-aanrijding.
Het zijn vooral de zware vormen van fraude die het Verbond van Verzekeraars en het Openbaar Ministerie gezamenlijk willen aanpakken. Hiermee kan de politie-inzet worden beperkt, bijvoorbeeld tot het verhoren van verdachten of tot de inzet van strafvorderlijke bevoegdheden zoals het veiligstellen van bewijsstukken. Deze werkwijze kan zorgen voor “een effectievere en efficiëntere en dus betekenisvollere politiebijdrage aan de opsporing van dergelijke criminaliteit”, aldus het OM.
Civiel recht
Verzekeraars kunnen verzekeringsfraudeurs nu al via het civiele recht sancties opleggen. Daarvoor moet de verzekeraar een dossier op opbouwen om aan te kunnen tonen dat er fraude heeft plaatsgevonden. Onderdeel daarvan is hoor-en-wederhoor en gesprekken met verdachten. Dit gebeurt door speciaal opgeleid en gecertificeerd personeel. Daarvan werken er circa 400 in de verzekeringsbranche.
In de genoemde proeftuin is het de bedoeling om het toedrachtsonderzoek, gedaan door de verzekeraar, in te brengen in het strafproces en de rechter te laten beoordelen in hoeverre het onderzoek van de verzekeraar, al dan niet met aanvullend onderzoek door de politie, kan leiden tot een strafrechtelijke veroordeling.
