Schade aan woningen door verzakking kan in de miljarden euro’s gaan lopen. Daarom moet er een gecoördineerde aanpak komen om funderingsproblemen bij woningen in kaart te brengen en toekomstige schade te voorkomen, aldus een manifest. De belangrijkste preventiemaatregel is omstreden: verhoging van het grondwaterpeil.
Een miljoen woningen lopen de komende dertig jaar een aanzienlijk risico om te worden getroffen door funderingsschade. De totale schade kan oplopen tot € 60 miljard in 2050. Dat stelt een coalitie van het Verbond van Verzekeraars, de Nederlandse Vereniging van Banken, Vereniging Eigen Huis, vereniging van woningbouwcorporaties Aedes en het kenniscentrum KCAF. Zij boden deze week het manifest ‘Deltaplan funderingsschade’ aan politiek Den Haag aan. De coalitie dringt aan op een regierol voor het Rijk.
Onderbelicht
De problemen zijn niet nieuw, maar wel lang onderbelicht gebleven: bij woningen op houten funderingen komen bij een te lage grondwaterstand de koppen van funderingspalen droog te staan. Het hout komt dan in aanraking met zuurstof en wordt aangetast door schimmels die zogeheten paalrot veroorzaken. Hierdoor verliezen de funderingspalen hun draagkracht, met als gevolg verzakkingen en schade aan de woning.
Het probleem speelt in vrijwel alle provincies, met concentraties in Friesland, Overijssel, Noord- en Zuid Holland, Utrecht en in de rivier- en kleigebieden. Nu al hebben 250.000 woningen urgente problemen, en dat aantal kan dus oplopen tot een miljoen.
60 miljard euro schade in 2050
Het herstellen van een fundering kost € 1.000 tot € 1.750 per bebouwde m². Bij een gemiddelde grondoppervlakte van 50 m² betekent dit een schadepost van € 50.000 tot € 87.500 per woning. De totale schade kan volgens KCAF oplopen tot circa € 60 miljard in 2050.
De drie belangrijkste oorzaken van funderingsschade zijn: het beheer van het grondwaterpeil door waterschappen en gemeenten, inklinking van de grond, en wateronttrekking. Probleem is dat het waterpeil vaak bewust verlaagd wordt door het waterschap of de gemeente.
Daarvoor zijn diverse redenen: wegen in het bebouwde gebied kunnen door zetting zijn verzakt en zouden anders bij regen regelmatig onder water komen te staan. Ook woningen met kelders kunnen belang hebben bij een relatief lage grondwaterstand.
Op gespannen voet
Daarnaast staan agrarische belangen vaak op gespannen voet met de belangen van woningeigenaren. In sommige landelijke gebieden houden waterschappen het grondwaterpeil kunstmatig laag om landbouwgrond begaanbaar en productief te houden.
Verder speelt de toenemende verdroging door klimaatverandering een rol van betekenis. Minder neerslag, met name in de zomers, levert inklinking van de bodem op, waardoor ook funderingsschade ontstaat bij woningen die ‘op staal’ (zonder funderingspalen) zijn gebouwd.
Grenenhouten palen
Speciale aandacht vragen de indieners van het manifest voor woningen die zijn gefundeerd op grenenhouten palen. Vooral in Friesland, Zaanstad, Haarlem en rond het IJsselmeer is deze houtsoort veelvuldig gebruikt. Grenenhout is, ook als het onder water staat, gevoelig voor aantasting door bacteriën. Een laag grondwaterpeil is bij grenenhout dus niet altijd de primaire oorzaak van funderingsschade.
Schade voorkomen
Inmiddels is er aandacht gekomen voor de enorme schade die bodemdaling, verdroging en een lage grondwaterstand veroorzaken aan de Nederlandse woningvoorraad, constateren de indieners van het Deltaplan. Maar het besef dat veel schade is te voorkómen, bijvoorbeeld door een ander grondwaterpeilbeheer te voeren, is naar hun mening nog onvoldoende tot politiek Den Haag doorgedrongen.
Landelijke verantwoordelijkheid
De coalitie roept daarom het volgende kabinet op om bij het beheer van het grondwaterpeil meer rekening te houden met de gevolgen voor funderingen. Ook moet het kabinet investeren in onderzoek naar methodes om bijvoorbeeld paalrot te voorkomen. Daar waar sprake is van tegengestelde belangen, moet het Rijk knopen doorhakken op basis van gebiedsonderzoek.
Herstelfonds voor huiseigenaren
Daarnaast moet er een landelijk fonds komen voor onderzoek naar funderingsschade, plus een herstelfonds om huiseigenaren financieel bij te staan. Want verzekeraars dekken schade aan funderingen niet; er is immers geen sprake van een ‘onzeker voorval’. De eigenaar draait dus volledig op voor de schade, terwijl die geen enkele invloed heeft op het grondwaterbeheer van zijn gemeente of waterschap.
Grondwaterstand per huizenblok reguleren
Bij de aanpak is maatwerk vereist: de ondergrond, aard van de bebouwing en de fundering kunnen plaatselijk sterk verschillen. Met technische oplossingen moet de waterstand beter worden afgestemd op de behoeften. Zelfs het per huizenblok reguleren van de grondwaterstand is mogelijk tegen aanvaardbare kosten, aldus het manifest.
Verlaging van het grondwaterpeil biedt bovendien een bijkomend milieuvoordeel: een hogere grondwaterstand in veenweidegebieden verlaagt de CO2-uitstoot met circa 4 procent.
Bron: Verbond van Verzekeraars
