Toezichthouders moeten een actievere rol vervullen bij de veranderingen die PSD2, de nieuwe Europese richtlijn voor het vergroten van concurrentie op de betaalmarkt, met zich meebrengt. Dit advies gaf Erik van der Zee, binnen PwC specialist op het gebied van PSD2, gisteren tijdens een rondetafelgesprek aan de vaste Kamercommissie Financiën. Jaap Koelewijn, hoogleraar Finance aan de Universiteit Nyenrode, benadrukte in zijn bijdrage aan de discussie o.a. de privacyrisico’s en de vraag of de consument wel op nieuwe betaaldiensten zit te wachten.
Als gevolg van PSD2, de herziene Directive on Payment Services, zijn Europese banken vanaf januari 2018 verplicht betaaldata en rekeninginformatie van klanten toegankelijk te maken voor andere dienstverleners, mits de klant daar toestemming voor geeft. Dat biedt kansen voor nieuwe spelers. Tijdens het rondetafelgesprek gaven diverse betrokken partijen, experts en toezichthouders hun visie.
Gunstige aspecten voor consumenten
Erik van Van der Zee, expert namens PwC: ‘De richtlijn bereidt ons voor op een wereld van open banking. Door het openstellen van de toegang tot consumentengegevens en bancaire infrastructuur verlaagt PSD2 de toetredingsdrempel voor derde partijen, zoals financieel-technologische bedrijven. Op zich biedt het vernieuwing met gunstige aspecten voor consumenten.’ Tegelijkertijd wees Van der Zee de Kamerleden op de mogelijke gevolgen voor de kosten en veiligheid van ons betalingsverkeer. ‘Het gaat ook om vertrouwen in ons betalingsverkeer en de tegoeden op bankrekeningen. Wij behoren tot de besten in de wereld wat betreft efficiency en veiligheid van ons betalingsverkeer. Wij hebben hier veel te verliezen.’
Volgens Van der Zee heeft de toezichthouder een belangrijke rol bij het bewaken van een gelijk speelveld. Daarvoor moet een verschuiving plaatsvinden van toezicht op entiteiten naar toezicht op activiteiten. ‘Wanneer bijvoorbeeld een tech giant een eigen betalingssysteem creëert, zou dat dan niet aan dezelfde regels moeten voldoen als wanneer een bank dat doet?’
Van der Zee deed enkele aanbevelingen, waaronder: bepaal per casus wat de precieze impact is van de toestemming door de consument en wat hiervan de gevolgen zijn voor de privacy. Dwing veilige en gebruiksvriendelijke authenticatie af. En eventuele extra maatregelen vanuit Nederland moeten in de Europese context worden bezien. ‘Nederland kan niet te veel uit de pas lopen met buitenland. Aanbieders plegen arbitrage. Te lage eisen geven ongewenste toetreders. Te strenge eisen beperken de concurrentiekracht van Nederlandse partijen als zij de grens over gaan.’
Data-integriteit
Jaap Koelewijn, hoogleraar Finance aan de Universiteit Nyenrode en oprichter van adviesbureau Financieel Denkwerk, legde in zijn bijdrage o.a. nadruk op de risico’s van onvoldoende bescherming van privacy en data-integriteit. In zijn position paper valt te lezen: ‘Aan derden verstrekte informatie kan uitlekken naar andere partijen, die daar dan weer oneigenlijk gebruik van kunnen maken. Ook is het nog maar de vraag of het profileren van klanten op basis van big data wenselijk is. Het wordt steeds beter mogelijk om risico’s van de klant kaart te brengen. Dat kan leiden tot ongewenste vormen van risicoselectie, waarbij ook speelt dat instellingen op basis van big data mogelijk risico’s kunnen onderkennen waarvan de klant zichzelf niet eens bewust is.
‘Los van de discussie over de privacy speelt het vraagstuk van de veiligheid van de data en de systeemintegriteit een rol. Door de sterk toegenomen onderlinge verbondenheid van systemen nemen de risico’s toe, zodat de stabiliteit dan wel de integriteit van het systeem in het geding komt. Het is ook de vraag of de financiële innovaties op zichzelf nieuwe risico’s met zich meebrengen dan wel bestaande risico’s in onvoldoende mate wegnemen. Al deze ontwikkelingen stellen de samenleving voor uitdagingen. Een groot deel van de financiële innovaties vinden plaats in sectoren of jurisdicties waarop toezichthouders geen of weinig grip hebben.
‘Tot slot adresseren wij de vraag of de consument in staat en bereid is actief gebruik te gaan maken van alle mogelijkheden die zullen ontstaan. Het aanbod van financiële diensten, en daaraan gekoppelde andere proposities, zal alleen nog maar verder toenemen. Het is echter maar zeer de vraag of de consument bereid dan wel in staat zal zijn gebruik te maken van al deze diensten. Ook is het de vraag of hij bereid zal zijn naar andere aanbieders te migreren. Wij sluiten niet uit dat de gebruikers er vooralsnog de voorkeur aan geven om bij de bestaande aanbieders te blijven.’
Verdere vertraging onwenselijk
De invoering van PSD2 in Nederland heeft, zoals bekend, vertraging opgelopen. Meerdere partijen benadrukten tijdens het rondetafelgesprek dat verdere vertraging ongewenst is en de concurrentiepositie van Nederland kan aantasten. DNB meldt in haar position paper dat zij graag ziet dat de financiële sector PSD2 zo snel mogelijk kan gaan toepassen. ‘Om dat te faciliteren, zal DNB het mogelijk maken om ruim vóór de datum van implementatie van PSD2 een concept-vergunningaanvraag in te dienen. Zo beoogt DNB zo snel mogelijk na implementatie een formeel besluit te kunnen nemen over de vergunningaanvraag.’
