De Autoriteit Financiële Markten (AFM) laat in een brief aan de sector weten dat hypotheekaanbieders kritisch naar hun acceptatiebeleid moeten gaan kijken. De AFM onderzocht het acceptatiebeleid van vijf aanbieders van hypothecair krediet ten behoeve van de eigen woning. Hiermee controleerde de AFM of de aanbieders voldeden aan de eisen van de Wft als het gaat om het vastleggen en toepassen van acceptatiecriteria gericht op het voorkomen van overkreditering. In de brief aan de sector laat de AFM weten welke bevindingen uit het onderzoek naar voren zijn gekomen.
Aanleiding voor het onderzoek
Volgens de AFM zijn er op dit moment een aantal trends te zien waardoor de kans groter wordt dat huishoudens een hogere hypotheek afsluiten dan verantwoord is. Zo zullen zij eerder de grenzen van wat ze kunnen lenen opzoeken door de krapte op de woningmarkt. Ook gaat het tegengaan van overkreditering niet altijd goed samen met het doel om de woningmarkt te verduurzamen en de positie van starters op de woningmarkt te verbeteren. Als laatste worden niet altijd alle overige betalingsverplichtingen van huishoudens, zoals studieschulden en private lease, meegenomen bij het bepalen van de maximale leenruimte.
De AFM wilde weten in hoeverre geldverstrekkers duidelijk zijn in hun criteria en of de consument daarmee daadwerkelijk beschermd wordt tegen het afsluiten van een te hoge hypotheek. Daarvoor deed de toezichthouder onderzoek bij vijf hypotheekverstrekkers. Hieruit volgde een aantal bevindingen. De AFM verwacht van de sector dat het acceptatiebeleid voor hypotheken kritisch bekeken wordt aan de hand van deze bevindingen en dat het beleid aangescherpt wordt als dat nodig is. De AFM zal niet meteen komen controleren of alle aanbieders aan de eisen voldoen maar geeft wel aan dat de bedrijven in de toekomst aan een onderzoek onderworpen kunnen worden.
De bevindingen
Te weinig concreet
De eerste bevinding is dat acceptatiecriteria soms te open geformuleerd zijn. Dan is niet duidelijk hoe de acceptant daarmee om moet gaan. Er staat bijvoorbeeld in de criteria: ‘… moet structureel betaalbaar zijn’. Hier is niet duidelijk hoe de acceptant dat precies moet beoordelen.
Richtlijnen bij afwijken van het beleid ontbreken
Acceptanten krijgen vaak de mogelijkheid om af te wijken van het acceptatiebeleid. Niet altijd zijn er echter aanvullende criteria vastgelegd aan de hand waarvan acceptanten kunnen beoordelen of afwijken verantwoord is in het kader van het risico op overkreditering.
NHG-voorwaarden zijn leidend
De Nationale Hypotheek Garantie (NHG) voorziet in steeds meer voorwaarden voor bijzondere situaties. Zo is er de duurhuurpilot, waarbij huurders op basis van de hoge huur die ze in het verleden aantoonbaar konden betalen, een hogere hypotheek kunnen krijgen dan puur op basis van hun inkomen, als de hypotheeklasten en eigenaarslasten tenminste lager zijn dan de huurlasten. Sommige aanbieders hanteren de NHG-voorwaarden zonder zelf aanvullende voorwaarden te stellen. Daarmee is echter nog niet duidelijk of de lening verantwoord is volgens de Wft.
Klant verklaart zelf dat de hypotheek betaalbaar is
Soms laten aanbieders de klant zelf verklaren en onderbouwen dat de maandlasten betaalbaar zijn. Op deze manier geniet deze consument geen bescherming tegen overkreditering. De hypotheekverstrekker zal ook echt zelf een oordeel moeten geven.
Te weinig rekening gehouden met pensioeninkomen
Als iemand met pensioen gaat, gaat het inkomen meestal omlaag. Hier wordt rekening mee gehouden bij de acceptatie van de kredietaanvraag, maar meestal pas als de klant binnen tien jaar met pensioen gaat. Gaat hij echter na elf jaar met pensioen, dan wordt er geen rekening gehouden met dit dalende inkomen en kan de consument alsnog in financiële problemen komen.
Onvoldoende inzicht in risicovollere verstrekkingen
Aanbieders beschikken over te weinig data over de meer risicovolle verstrekkingen, zoals in het geval van maatwerk en als er afgeweken is van het acceptatiebeleid. Deze informatie kan helpen om te beoordelen of het acceptatiebeleid juist wordt toegepast.
Bron: AFM
