IN MEMORIAM : ARTHUR DOCTERS VAN LEEUWEN
Verzekeraar verzekering
Hij kreeg veel kritiek te verduren tijdens zijn AFM-voorzitterschap, maar Arthur Docters van Leeuwen was wel de eerste financiële toezichthouder die durfde door te bijten.
Verzekeraars en het intermediair zijn hem echter heel veel dank verschuldigd.
Dit weekend werd het overlijden bekend van topambtenaar Arthur Docters van Leeuwen. De oud-directeur van de BVD en oud-super-PG is binnen de financiële sector toch vooral bekend om zijn voorzitterschap van de AFM. Hij vormde de tamelijk kleinschalig opererende Stichting Toezicht Effectenwezen om naar de Autoriteit Financiële Markten. De AFM had een veel breder toezichtsveld dan de STE. Waar laatstgenoemde vooral in beeld kwam bij handel in voorkennis op de aandelenmarkt, richtte de AFM zich ook op gedragstoezicht bij banken, verzekeraars en tussenpersonen en later op accountants en jaarverslaggeving. Mede onder leiding van Docters van Leeuwen werd de aanzet gegeven tot de zorgplicht-regelgeving voor financiële instellingen.
Misstanden onbestraft
Tot het moment dat Docters van Leeuwen aantrad, kon het toezicht op de financiële sector worden gekenschetst als gezapig. Tegen misstanden bij de verkoop van verzekeringen, hypotheken, pensioen- en beleggingsproducten werd maar mondjesmaat opgetreden. Banken, verzekeraars en tussenpersonen konden een beetje kort door de bocht gesteld, tamelijk ongestraft hun gang gaan. Er waren weliswaar begin jaren negentig door het parlement wetten aangenomen als de Wtk en de Wabb, maar het effect ervan was niet altijd even duidelijk. Het toezicht op de banken door DNB was onvoldoende krachtig om cowboy-banken als Van der Hoop, Indover en DSB in toom te houden.
Machteloos tegen Vie D’or
De Pensioen- en Verzekeringskamer had net zo’n suf imago als de plaats waar het gevestigd was en stond machteloos bij het geruchtmakende faillissement van Vie D’or. De levensverzekeraar werkte overigens destijds samen met intermediairs die meer weg hadden van callcenters zoals Interleven van de heer Reyersen van Buren, die zich aan het intermediair mede profileerde als Service Provider en via een diskette onjuiste offertes liet uitbrengen. Wie binnen de sector daar lastige vragen over stelde, werd stelselmatig als lastige klokkenluider af geserveerd.
Overigens deden ook Aegon, Spaarbeleg, Dexia, Delta Lloyd, NN, Amev en vele andere verzekeraars zaken met callcentre-achtige tussenpersonen die vervolgens zo insolvabel bleken te zijn dat zij met enorme schulden ten onder gingen. Veelal zelfs tussenpersonen die deels of geheel in eigendom waren van die maatschappijen. Met een veel te laag captive aandelenkapitaal natuurlijk. Van binnenuit de sector was van enige inzet tot zelfregulerend en zelfreinigend vermogen geen sprake. Daardoor riep de sector in feite over zichzelf af dat eind jaren negentig eindelijk eens smoel werd gegeven aan financieel toezicht.
Er is een zwaargewicht nodig
Docters van Leeuwen had voorafgaand aan zijn aantreden bij de AFM vooral bekendheid gekregen door het conflict dat hij als super-PG in de publiciteit uitvocht met minister van Justitie, Winnie Sorgdrager. Laatstgenoemde kon inhoudelijk en tactisch niet tegen Docters van Leeuwen op en zag geen andere uitweg dan hem te ontslaan. Toen hij door Gerrit Zalm (destijds minister van Financiën) voor de AFM werd gevraagd was dan ook duidelijk dat de eerste voorzitter een zwaargewicht zou worden.
Hoe moeilijk het is om inzicht te krijgen over de handel en wandel bij banken en verzekeraars, bleek wel uit het feit dat de heer Zalm na zijn ministerschap als een gebraden visje het huis van DSB kon worden binnengehaald. Scheringa moet zeer content zijn geweest met dit vorstelijke diner!
Findinet publiceerde eerder over DSB :
Scheringa ondanks alles nog steeds op vrije voeten
en
Open brief aan Dirk Scheringa
Andere misstanden
En wie kan zich de toestanden rond Verzekerd Keur nog herinneren? Niet alleen Belgische, maar ook Nederlandse klanten konden bij het bijkantoor in België terecht. Men moest even bellen met kantoor Antwerpen (doorgeschakeld naar Nederland).
Velen zullen zich wellicht ook nog de kwestie kunnen herinneren rond de miljoenenschade en de rampzalige verzekering van Inter Scaldes.
Onderlinge Zwammerdam
Of de activiteiten van verzekeraar Onderlinge Zwammerdam, die als Fronting company acteerde terwijl het risico elders was gedekt. Dat was niet zo transparant.
Stichtse Glas
Of het faillissement van Stichtse Glas, Bos en Looman, Kroller Boom, de Federatie van Adviesbureaus (FAB) die zich als redders van het intermediair profileerden en het intermediair bij de neus nam.
Verzuimverzekeraar S.E.Z.
Of verzekeraar S.E.Z. uit Reeuwijk die zich in Dagblad De Telegraaf plots landelijk profileerde met een verzuimverzekering. Wel een AFM-registratie, maar geen eigen vermogen !
Rotte appels in de mand,
Rotte appels in de mand
die maken de assurantiebranche van kant.
Het zou een liedje van Wim Kan kunnen zijn : een vrolijke rijmelarij op het bestaansrecht van de AFM en de noodzaak van een voorzitter als Docters van Leeuwen. Kritische geluiden op zijn leiderschap vanuit de banken, verzekeraars en tussenpersonen kunnen dan ook grotendeels als hypocriet worden bestempeld.
Doorbijten bij aandelenlease / Koopsompolissen
Een zeer indringend dossier waar hij tijdens zijn voorzitterschap mee te maken kreeg was de aandelenlease affaire. Aanbieders als Bank Labouchere en Spaarselect (DSB) en hun tussenpersonen deinsden nergens voor terug om klanten zeer risicovolle producten aan te smeren. Toen deze klanten daadwerkelijk in financiële problemen kwamen, kwam eveneens veel kritiek los: de toezichthouder had veel eerder moeten waarschuwen tegen deze producten. Hoewel in deze kritiek op zichzelf een kern van waarheid zat, kan als verachtende omstandigheid worden aangevoerd dat de AFM destijds een organisatie in opbouw was. Daarnaast bleek snel dat Docters van Leeuwen wel doorbeet als toezichthouder, hoewel de boetes aan de aanbieders belachelijk laag waren. Behalve de aandelenlease trad de AFM ook op tegen de zeer risicovolle beleggingshypotheken.
Docters van Leeuwen komt met zorgplicht
De affaires zouden de aanzet vormen tot de regelgeving omtrent de zorgplicht die adviseurs hebben richting de klant. Dit zou later verder worden uitgewerkt in de Wft, aangevuld met onder adviseurs weinig populaire opleidings- en kwalificatiegebouw.
Terugblikkend is dit, naast het voor het eerst uitdelen van boetes, het belangrijkste wapenfeit van de eerste AFM-voorzitter. Een wapenfeit dat nu nog steeds voor een groot deel het speelveld bepaalt.
De verzekeringsbedrijfstak is dank verschuldigd aan deze oprechte baas.
Heel veel dank.
Lieuwe Koopmans
Hans van Ommen
