Vorige week maakte een groep van 12 boeren bekend, de Rabobank aan te klagen voor het verzaken van de zorgplicht omtrent de financiering van nieuwe stallen.
De boeren vinden dat de Rabobank hen had moeten waarschuwen voor mogelijke beleidsaanpassingen op het vlak van de fosfaatrechten. De boeren hadden met de bouw van nieuwe stallen ingezet op groei, maar moesten vanwege het nieuwe beleid eerder inzetten op krimp. De bank zou volgens de boeren op de hoogte zijn geweest van het nieuwe beleid, of op z’n minst over de voorbereidende discussies daarover. Ze eisen bij de rechter een schadevergoeding die in sommige gevallen kan oplopen tot vele miljoenen euro’s.
Maken de boeren een kans? Als het aan de Rabobank ligt, niet (uiteraard). De bank speelt de bal terug naar de boeren met de opmerking dat de boeren zelf ook als professionele partijen goed op de hoogte konden zijn van de discussies over fosfaatrechten. Daar heeft de Rabo een goed punt. De communicatie vanuit de overheid over de beleidsaanpassing en vooral de peildatum (van belang voor het aantal koeien) van medio 2015 was weliswaar tamelijk beroerd, maar in de afgelopen tien-vijftien jaar stonden de boerenvakbladen vol over dit onderwerp. En anders hadden de boeren het te horen kunnen krijgen van hun accountants/boekhouders die niet zelden de fosfaatboekhouding voor de boeren verzorgen. De betreffende boeren hebben derhalve zeer bewust besloten tot uitbreiden en het bouwen van een extra stal.
Verder wijst Rabobank op het feit dat het verzaken van de zorgplicht niet van toepassing is omdat het niet gaat om een particuliere maar om een zakelijke klant. Dit argument lijkt me een beetje wankel, omdat bijvoorbeeld in de kwestie van de rentederivaten banken wel degelijk zijn aangesproken op de zorgplicht naar bedrijven. Nu ging het bij rentederivaten om moeilijk te doorgronden producten, terwijl de financiering van een nieuwe stal en extra koeien meestal rechttoe-rechtaan is. Toch zou bijvoorbeeld uit klantendossiers en/of gespreksverslagen kunnen blijken dat de accountant-managers van de Rabo vooral op de voordelen en niet op de risico’s hebben gewezen. En dat het advies aan de boerenklant daarmee onevenwichtig positief was.
Een belangrijke vraag in dit scenario is wel waarom de Rabobank richting de klanten zo positief zou zijn geweest over groei, terwijl ook de Rabobank niet blind was voor de risico’s. Persoonlijk denk ik dat dit vooral te maken heeft met de waarde van de landbouwgrond in Nederland, vaak het onderpand bij leningen aan boerenbedrijven. Medio jaren negentig was de prijs van een hectare grond ongeveer 20.000 euro, rond de eeuwwisseling ongeveer 35.000 euro en in de afgelopen jaren beweegt de prijs zich gemiddeld genomen rond 55.000 euro. Bijna een verdrievoudiging dus in 25 jaar. Dat maakt de kredietrisico’s voor de Rabobank tamelijk behapbaar.
De conclusie is dat het een zeer interessante juridische casus is. De boeren zijn zeker niet kansloos. Een nadeel voor hen is wel dat het aantal klagers erg klein is en dat veel collega-veehouders de slachtoffers niet steunen en meer spreken in termen van ‘eigen schuld-dikke bult’. Dat maakt de zaak aanmerkelijk zwakker.
