Vroeger ging je voor informatie over beleggen langs bij de adviseur van je bank en las je Beleggers Belangen, nu luister je op TikTok naar een of andere influencer.
De democratisering van ‘beleggen’ heeft nu wel een beetje z’n hoogtepunt bereikt. Bijna iedereen die wil beleggen kan dat tegenwoordig zonder veel kosten doen. Is het niet via ‘gewone’ aandelen dan wel via indextrackers of beleggingsfondsen. Zeker nu de rente op spaargeld nul komma nul is, vinden veel mensen beleggen een interessant alternatief om een extra pensioenaanvulling mee te creëren. En bij beleggen hoort uiteraard een zekere kennis- en informatievoorziening. Mijn indruk is dat de kwaliteit van deze informatie een omgekeerde correlatie heeft gehad met het genoemde democratiseringsproces.
Wie in de jaren zeventig en tachtig wilde beleggen, kwam terecht bij een over het algemeen goed onderlegde beleggingsadviseur van een bank of vermogensbeheerder die de wensen van de klant in goede banen probeerde te leiden. Mensen die niet zoveel geld hadden voor een adviseur, konden hun toevlucht nemen tot gespecialiseerde media. Bijvoorbeeld het blad Beleggers Belangen, dat al heel lang bestaat en altijd een serieuze insteek heeft. Verder herinner ik me (enigszins vaag) de wekelijkse column van M. Metternich in Elsevier, voor veel beleggers verplichte kost.
Vanaf eind jaren tachtig werd beleggen steeds populairder en nam ook de vraag naar dit type media toe. Er verschenen talloze bladen en blaadjes, soms zelfs gericht op een soort beleggingsstijl zoals technische analyse, om in de informatiehonger te voorzien. De kwaliteit was op z’n zachts gezegd wisselend en het werd door serieuze beursredacteuren (nu wordt dit de MSM genoemd) getypeerd als ‘beleggersporno’.
Eind jaren negentig verschoof het beleggersinfo-gebeuren naar internet en deed beleggersporno 2.0 zijn intrede: de internetfora. Op deze websites wordt dagen- en nachtenlang gediscussieerd over en gescholden op aandelen, bedrijven en het beursklimaat in het algemeen, meestal anoniem. Van de begintijd staat me vooral de website Beursgorilla voor de geest, genoemd naar het experiment met een aap die pijltjes gooide naar een bord met namen van aandelen en daarmee qua rendement beter zou hebben gepresteerd dan de professionele beleggingsstrategen. Veel wijzer werd je er niet van, maar het was een aardig tijdverdrijf (Youtube en Facebook bestonden nog niet). Tegenwoordig kun je voor discussie terecht op een site als IEX.
Met de opkomst van sociale media zijn we met beleggersporno aanbeland in stadium 3.0. Net als met serieuze onderwerpen als gezondheid en leefstijl, zijn nu ook op het vlak van beleggen influencers actief geworden. Niet gehinderd door een gebrek aan substantiële kennis van zaken babbelen mensen over de beurs en delen ze (betaald) hun ‘inzichten’ over beleggingsstrategieën. Recentelijk signaleerde Het Financieele Dagblad onder meer rapper Boef als beleggingsadviseur. De influencers zijn vooral populair onder twintigers en dertigers die zelden meer een krant lezen. Volgens het FD heeft toezichthouder AFM de influencers inmiddels op de radar.
Het is een teken van de huidige tijd: iedereen is tegenwoordig viroloog, gezondheids- of beleggingsdeskundige en deze zelfbenoemde experts worden door het ‘leger grijze muizen’ (een term die mijn vader te pas en te onpas gebruikte) omarmd. Mensen met bewezen expertise worden weggehoond als zijnde ouderwets en ingewikkeld of worden zelfs gewantrouwd. De remedie hiervoor is pijnlijk: zware financiële verliezen en dan maar hopen dat mensen tot inkeer komen en zich gaan verlaten op serieuze informatie.
