De kans op een overstroming in Nederland is uiterst gering maar neemt door de klimaatverandering wel toe. Het economisch bureau van ABN AMRO brengt in een eerste verkennende studie de kans hierop en de gevolgen voor de economie in kaart. De bevindingen vormen onderdeel van een klimaatstresstest van ABN AMRO, waarin de bank de impact van de fysieke risico’s van klimaatverandering op haar hypotheekportefeuille inschat.
Benadrukt wordt dat het om een eerste globale inschatting gaat. Er is alleen gekeken naar schade die wordt veroorzaakt doordat de economische bedrijvigheid bij een overstroming één maand tot stilstand komt (-2% bbp), en door een huizenprijsschok (-30%), die doorwerkt in de economie. Andere schadeposten zijn nog niet meegenomen. Verder is hoofdzakelijk gekeken naar de Randstad, het economisch meest bedrijvige én laagst gelegen deel van het land.
Met deze beperkingen in acht genomen komt de bank tot de conclusie dat een middelmatige overstroming (tot 50 cm diepte) en een diepe overstroming (tot meer dan 200 cm diepte) het Nederlands bbp in dat jaar met 1,5% respectievelijk kunnen 3% drukken.
Zelfs als de kans op een overstroming stabiel blijft, kunnen de gevolgen sterk toenemen. De kans blijft stabiel door bijvoorbeeld dijkversterking, die grotendeels meebeweegt met de risico’s van zeespiegelstijging. De gevolgen daarentegen nemen toe naarmate de bevolking achter de dijken groeit, de bebouwing in waarde stijgt, en ook door het klimaateffect dat een doorbraak bij een hogere zeespiegel tot een diepere overstroming leidt.
Klimaatmodellen
De kans op overstromingen van deze omvang is moeilijk te bepalen vanwege de vele onzekerheden in klimaatmodellen. Zeker is wel dat, ondanks inspanningen om de klimaatverandering te verminderen, de wereldwijde CO2-uitstoot blijft stijgen. Dit stelt Nederland bloot aan effecten van klimaatverandering zoals een toenemende regenval, sterkere schommelingen in weerpatronen, een stijgende zeespiegel en drogere, hetere zomers. In de klimaatmodellen van het KNMI wordt verwacht dat in Nederland in 2050 de jaarlijkse hoeveelheid neerslag 2,5% tot 5% hoger zal zijn. De temperatuur in Nederland zal gestegen zijn met 1 tot 1,4°C.
Als voorbeeld van een overstroming wordt die in 2003 bij Wilnis genomen. Hier brak tijdens een hittegolf een veendijk door. Door de combinatie van hitte en droogte was het veen gekrompen en gebarsten en begaf de dijk het uiteindelijk. De overstroming werd binnen vier uur gestopt, maar de directe fysieke schade bedroeg 16 miljard euro, hoofdzakelijk schade aan de infrastructuur. In dit cijfer is niet begrepen de economische schade die ondernemingen en huishoudens tijdens en na de overstroming leden.
Risicoperceptie
Afgezien van fysieke schade neemt na een overstroming mogelijk de risicoperceptie onder burgers sterk toe, zeker als mensen zich zorgen maken over nieuwe overstromingen in de toekomst. Onderzoek waarin de fysieke schade en de beleefde schade (in termen van verlies van welzijn) in geld zijn uitgedrukt, laat zien dat de risicoperceptie dramatische fluctuaties in onroerendgoedprijzen teweeg kan brengen. Er kan een verschuiving in de woningvraag komen naar veiliger gebieden, waardoor huizen in het overstromingsgevoelige deel ook financieel onder water komen te staan.
Dit onderzoek is deel van een bredere analyse waarin ABN AMRO de gevolgen van klimaatverandering voor haar kredietportefeuille in kaart brengt. Dit doet de bank binnen een internationale werkgroep van banken genaamd de Taskforce on Climate related Financial Disclosures onder begeleiding van de VN. De onderzoekers benadrukken dat het onderhavige rapport hoofdzakelijk bedoeld is als startdocument voor een discussie over de gevolgen van klimaatverandering. “We vinden het belangrijk om deze eerste, zij het voorlopige, stappen te zetten. Zo willen we beleidsmakers en private organisaties bewustmaken van de kosten die ontstaan als ze het in de strijd tegen klimaatverandering laten afweten.”
