Werkgevers onderschatten de risico’s die langer doorwerken met zich meebrengen: hoger verzuim, meer uitval en de financiële lasten daarvan. En: zijn we fit genoeg om langer door te werken?
Nederland gaat de komende jaren steeds langer doorwerken. Maar werkgevers onderschatten de risico’s die dat met zich mee brengt: hoger verzuim, meer uitval en de financiële lasten daarvan. Tegelijk laten ze daarmee ook heel veel kansen liggen om goed personeel aan te trekken. Dat is het thema van een speciaal symposium georganiseerd door productiviteitsspecialist Occure op donderdag 27 januari in Vianen. Hoofdspreker is de Finse expert prof. dr. J. Ilmarinen.
"Productiviteitseisen gaan omhoog, de pensioenleeftijd schuift op, het aantal oudere werknemers neemt met grote sprongen toe maar we doen er veel te weinig aan om te zorgen dat deze mensen fatsoenlijk de eindstreep halen. Dus gaat uitval en verzuim flink toenemen. Omdat we in Nederland tegelijk zo langzamerhand alle vangnetten hebben weggehaald lopen werkgévers dus straks grote financiële risico’s. Dat realiseren ze zich echter veel te weinig", zo licht initiatiefnemer Jos Blaauwhof van Occure toe.
Toch ziet hij juist voor bedrijven die nu in beweging komen, grote kansen: "Wie nu met generatiemanagement aan de gang gaat, wordt een aantrekkelijke werkgever. Dat straalt uit, mensen herkennen dat. Daardoor ben je straks in staat om die schaarse jonge werknemer naar je toe te trekken en aan je te binden."
WAI
Omdat Finland als eerste land in Europa met de vergrijzing te maken kreeg houdt de Finse hoogleraar Juhani Ilmarinen zich al decennia bezig met de vraag ‘hoe blijven medewerkers hun leven lang met plezier en gemotiveerd aan de slag?’ Ilmarinen ontwikkelde de Work Ability Index (WAI), waarmee hij in kaart brengt in hoeverre iemand in staat is zijn werk te verrichten. Blaauwhof: "De WAI is een belangrijke pijler in de fundering van generatiemanagement. Hoewel het instrument al bijna 20 jaar oud is, begint nu pas in Europa door te dringen hoe waardevol de WAI is."
Fit genoeg?
De vraag of langer doorwerken tot meer verzuim leidt kan ook vertaald worden als: Zijn we fit genoeg om langer door te werken?
Over die problematiek bogen zich al eerder (in een artikel in Pensioen & Praktijk) Prof. mr. Herman Kappelle (bijzonder hoogleraar Fiscaal Pensioenrecht aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en directeur Adfis, Adviesgroep juridische en fiscale zaken van AEGON) en Prof. dr. Dorly Deeg (hoogleraar epidemiologie van veroudering aan het VU Medisch Centrum en wetenschappelijk directeur van de Longitudinal Aging Study Amsterdam).
Zij concluderen dat de levensverwachting weliswaar is toegenomen, maar "dat geldt vooral voor de levensverwachting vanaf de geboorte. De grootste toename is toe te schrijven aan de daling van de kindersterfte en sterfte op jongvolwassen leeftijd. Kijken we naar de levensverwachting voor personen die 65 jaar halen, dan is de toename relatief gering."
Daar komt bij dat het percentage lichamelijke beperkingen tussen 1997 en 2007 stabiel is gebleven voor 65-plussers. Het percentage chronisch ziekten is zelfs toegenomen. Momenteel heeft circa tweederde van de ouderen in de leeftijdgroep 65-74 jaar twee of meer chronische aandoeningen. In feite is de winst in levensverwachting na het 65e jaar vooral te danken aan de langere overleving van chronisch zieken. Dus: de toename in de levensverwachting gaat momenteel gepaard met een verslechtering van de lichamelijke gezondheid.
Ook de gezondheid van 55- tot 65-jarige personen is niet verbeterd. Integendeel, in die groep is eveneens sprake van achteruitgang. Hun leefstijl is verslechterd (ernstig overgewicht en overmatig alcoholgebruik) en het aantal chronische ziekten neemt toe (luchtwegaandoeningen, diabetes, reuma en specifiek bij vrouwen ook functionele beperkingen en depressieve klachten).
"We moeten ons dus afvragen", aldus Kappelle en Deeg, "in hoeverre de 55- tot 65-jarigen en 65-plussers in staat zijn met een slechte gezondheid door te werken. Dat desondanks een verhoging van de arbeidsparticipatie mogelijk is heeft het recente verleden bewezen. De vraag is echter welke kosten daar tegenover staan en voor wiens rekening die komen. En ook wat de effecten op de gezondheid zijn. Het is voor te stellen dat doorwerken een positief effect heeft op de gezondheid, omdat men mentaal actief blijft, maar duidelijke cijfers daarover zijn er niet."
Geen dwang
Ook zij citeren Juhani Ilmarinen: Hij heeft een uitgesproken mening over de manier waarop wij in Nederland langer werken willen afdwingen: “Dat gaat niet lukken door ze geld af te nemen. Je moet eerst zorgen dat de werkomstandigheden goed zijn waardoor mensen willen en kunnen werken. Pas dan maak je beleid dat vroegpensioen tegengaat. Nederland doet het precies verkeerd om. De verplichting van een hogere pensioenleeftijd kan de motivatie ondermijnen. Dat is een reëel risico dat de minister neemt.”