De informatie over het te bereiken inkomen na pensionering is vaak te optimistisch voor vooral de jongere deelnemers.
Dit blijkt uit onderzoek datde AFM op basis van CBS- en DNB-data uitvoerde en publiceerde in het rapport Pensioenrisicoanalyse.
Het risico op een teleurstellend pensioeninkomen komt door verschillende oorzaken, aldus AFM. Zo heeft de kwaliteit van de pensioenregeling grote invloed op de hoogte van de pensioenuitkering. Een maximale regeling kan al gauw een derde meer opleveren dan een bescheiden regeling, ongeacht de rentestand, aandelenkoersen en levensverwachting..
Ook andere oorzaken, zoals achterblijvende indexatie, echtscheiding of relatief hoge kosten kunnen leiden tot een grote inkomensachteruitgang bij pensionering. “Deelnemers zouden niet alleen beter inzicht moeten krijgen, zij zouden ook actief aangezet kunnen/moeten worden om maatregelen te nemen, zo blijkt uit gedragseconomisch onderzoek.”
De AFM heeft op basis van de CBS- en DNB-data onderzoek gedaan naar de daadwerkelijke opbouw van en informatie over pensioen. Daarbij heeft zij zich de vraag gesteld in hoeverre een deelnemer op basis van de huidige bedragen op het Uniform Pensioenoverzicht en mijnpensioenoverzicht.nl een realistisch beeld kan krijgen van de ontwikkeling van zijn toekomstige pensioenuitkering.
De huidige informatie over het inkomen na pensionering weerspiegelt het risico op een onverwachte inkomensachteruitgang na pensionering niet volledig. Hoe dichter bij het pensioen, des te minder onzeker de informatie wordt. Deelnemers, en met name jongeren, moeten dus beter inzicht krijgen in die onzekerheid en het toekomstig inkomen na pensionering. Bijvoorbeeld mijnpensioenoverzicht.nl, het enige totaaloverzicht van inkomen na pensionering, zou alle deelnemers moeten kunnen aanzetten tot actie voor hun oudedagsinkomen.
Geef meer dan 1 scenario
“Het UPO en mijnpensioenoverzicht.nl zijn en blijven zeker nuttig”, stelt AFM, “omdat de verplichte pensioeninformatie een indicatie geeft van het inkomen na pensionering. Die informatie wordt zekerder naar mate de deelnemer dichter bij zijn pensioen komt. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat er diverse onzekerheden en risico’s in de huidige pensioenregelingen zitten die niet of nauwelijks zichtbaar zijn op het UPO en in mijnpensioenoverzicht.nl. De inkomensgevolgen van deze pensioenrisico’s zijn niet inzichtelijk genoeg voor een deelnemer.”
Pensioenuitvoerders berekenen het te bereiken pensioen door uit te gaan van voortzetting van de opbouw. Tussentijdse loon- en indexatieontwikkelingen kunnen echter aanzienlijk anders uitpakken. Zo wordt bijvoorbeeld geen rekening gehouden met geen of beperkte verhoging van pensioenen wegens inflatie, of de mogelijkheid van verlaging van het pensioen. De AFM vindt het onwenselijk voor werknemers dat pensioenuitvoerders hen informatie verstrekken op basis van slechts 1 scenario, dat gebaseerd is op gelijkblijvende opbouw in een gelijkblijvende pensioenregeling.
De achterblijvende indexatie van de afgelopen jaren komt ook als pensioenrisico naar voren uit de analyse. De huidige pensioeninformatie houdt geen rekening met beperkte indexatie. Ter illustratie: werknemers tot 40 jaar met een modaal inkomen krijgen op het UPO een pensioen gepresenteerd van gemiddeld €26.000, terwijl dat pensioen bij hun pensionering bij een 1% lagere indexatie gemiddeld maar €19.000 waard zal zijn.
Ook echtscheiding, een AOW-gat, grote loonstijgingen aan het begin van de carrière of andere pensioenrisico’s kunnen leiden tot een grote inkomensachteruitgang bij pensionering.
Eerder al wees de AFM op de impact van schaalgrootte van pensioenfondsen op de kosten van pensioenfondsen. Ook kosten zijn van invloed op de uiteindelijke hoogte van pensioen.