“Sinds de introductie van de Wet Banksparen per januari 2008 ondervinden levensverzekeraars in toenemende mate concurrentie van banken en beleggingsinstellingen op deze markt. Hierdoor staan de nieuwe productie en winstgevendheid van levensverzekeraars structureel onder druk. Deze sector staat dan ook voor een aanpassingsproces. Het aanpassen van de bedrijfsvoering aan de nieuwe marktomstandigheden is daarbij een belangrijk element, net als het verlagen en flexibeler maken van de kostenstructuur. Voor kostenverlaging lijkt overigens ruimte te bestaan, omdat de Nederlandse levensverzekeringssector een relatief hoge kostenratio van 13% heeft in vergelijking met het Europees gemiddelde van 10%. Banken profiteren van banksparen omdat de aangetrokken gelden een langlopende en relatief stabiele financieringsbron vormen. Voor de consument lijkt banksparen te resulteren in lagere kosten door de toenemende concurrentie. Door de verschillen tussen typen producten en aanbieders blijft de markt echter complex”, schrijft DNB in het artikel De impact van banksparen op de Nederlandse bank- en verzekeringssector, opgenomen in het Kwartaalbericht september 2010.
Hoewel er duidelijke verschillen bestaan tussen levensverzekerings- en bankspaarproducten constateert DNB dat deze dermate sterk op elkaar lijken dat ze in de praktijk voor veel consumenten inwisselbare alternatieven vormen. “Bankspaarproducten en levensverzekeringspolissen vormen daardoor één nieuwe samengestelde markt, die valt onder de noemer fiscaal gefaciliteerde vermogensvorming.”
De impact voor levensverzerzekeringen
Voor levensverzekeraars betekent banksparen nieuwe concurrentie op een voor hen cruciale markt. De recente daling van de verkoop van nieuwe individuele levensverzekeringspolissen is ten minste gedeeltelijk het gevolg van de snelle opmars die banksparen de afgelopen tijd heeft doorgemaakt. In tegenstelling tot meer tijdelijke oorzaken van de daling in de nieuwe productie (woekerpolisaffaire en daling van vertrouwen) is de aanwezigheid van banksparen op de markt permanent, waardoor levensverzekeraars geconfronteerd worden met een blijvend lager verkooppotentieel. Daarnaast kan de toegenomen concurrentie leiden tot lagere winstmarges op nieuwe productie. Beide factoren zetten de winstgevendheid van de sector onder druk.
Antiselectie
Tevens, zo waarschuwt DNB, zouden levensverzekeraars te maken kunnen krijgen met toenemende antiselectie. “De consument kan bij een verzekeraar kiezen voor een product met levenslange uitkering, terwijl bij een bankspaaraanbieder alleen kan worden gekozen voor een product met vaste uitkeringstermijn. Consumenten in goede gezondheid, die verwachten om op hoge leeftijd nog inkomen nodig te hebben, zouden daarom eerder kunnen kiezen voor de levenslange variant bij een levensverzekeraar, terwijl consumenten die hun levensverwachting lager inschatten eerder zouden kunnen kiezen voor een bankspaarproduct. Als consumenten op deze manier gaan kiezen, kan dit leiden tot een kostenstijging voor levenslange lijfrentes. Onduidelijk is echter of consumenten in de praktijk daadwerkelijk een dermate scherp inzicht hebben in hun eigen levensverwachting, en op basis daarvan bewust kiezen voor een bepaald soort product.”
