Copyright : FD
Door : Sandra Olsthoorn en Rutger Betlem
Het FD publiceerde 17 januari het onderstaande bericht:
De komende vijf jaar gaat naar schatting 80% van de Cobol-programmeurs met pensioen.
Cruciale infrastructuur van banken, verzekeraars en overheidsinstellingen wordt bedreigd door een tekort aan IT-personeel. Deze instellingen werken met zo’n oude programmeertaal dat het nog nauwelijks lukt om experts die daarmee uit de voeten kunnen te vinden. Experts adviseren organisaties het probleem snel serieus te nemen.
Een tekort aan gespecialiseerd IT-personeel bedreigt de continuïteit van de dienstverlening van banken, verzekeraars en overheidsinstellingen. Systemen die onder meer het betalingsverkeer regelen, uitkeringen uitbetalen, inkomstenbelastingen verwerken en loonadministraties bij voormalige staatsbedrijven zijn vaak in de ruim zestig jaar oude programmeertaal Cobol geschreven. Slechts weinigen hebben die nog in de vingers, terwijl veel specialisten de komende jaren met pensioen gaan en er amper nieuwe aanwas is.
De software is in de loop der jaren dermate uitgedijd en met kritische processen verweven geraakt, dat overstappen op een systeem in een andere programmeertaal niet zomaar kan. En als een organisatie er al aan begint, is het vaak een jarenlang proces, met hoge kosten.
‘Die complexiteit van de systemen is een sluipmoordenaar’, zegt professor Jurgen Vinju, die onderzoek doet naar softwaretransformaties bij het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI). ‘Vergelijk het met een brug die je niet onderhoudt. Zolang je er overheen kan, lijkt er niets aan de hand. Maar als hij op een dag ineens openstaat, wordt het wel ingewikkeld.’ Er is een spaghetti aan code te ontwarren’, legt Vinju uit. ‘Maar de mensen die dat moeten doen, worden steeds schaarser.’
RAMP OP KOMST
Veel instellingen worstelen met het vinden van een oplossing voor het probleem, zien experts. ‘Het gevoel van urgentie ontbreekt’, zegt Matthijs Jansen van Cobol-opleider Quuks. ‘Cobol wordt gezien als kostenpost en niet als onderdeel van de kern van een bank. Wij zien een ramp aankomen. Je hebt het Cobol-probleem niet zomaar opgelost.’
Het grootste struikelblok is niet de technologie – die is voor bepaalde toepassingen, zoals het snel verwerken van grote hoeveelheden data, soms zelfs beter dan nieuwere programmeertalen –, maar het gebrek aan experts. Jansen schat dat de komende vijf jaar 80% van de Cobol-programmeurs met pensioen gaat. En er komen amper nieuwe bij: sinds de komst van nieuwe, kortere programmeertalen in de jaren 80 kleeft aan Cobol een ouderwets imago, universiteiten en hogescholen stopten het onderwijs erin.
Bedrijven en instellingen staan voor de lastige keuze in Cobol geschreven software te vervangen of de systemen te vernieuwen en te proberen de complexiteit terug te dringen.
ABN Amro koos voor permanente doorontwikkeling van het systeem. Een omvangrijke klus, zegt Dennis Kornet, verantwoordelijk voor de IT van de kritische betaalsystemen bij de bank. Wie nu nog moet starten met het vernieuwen van Cobol, is eigenlijk te laat, zegt hij. Er is zo weinig talent beschikbaar dat ABN Amro, naast interne medewerkers, in hoge mate leunt op Indiase IT-experts.
“HEFTIG TRAJECT”
Nationale-Nederlanden wist met moeite twintig Cobol-experts bij elkaar te krijgen toen het in 2021 besloot met die taal te stoppen. Een deel kwam terug van pensioen om de klus te klaren. ‘Het onderhoud van het systeem werd te duur’, zegt projectleider Jeroen Bos, die terugkijkt op een intensief traject. Door heel scherp te kiezen werd de switch in twee jaar voltooid. Wat helpt, is dat de verzekeraar, anders dan banken, zijn transacties niet in milliseconden hoeft af te wikkelen en daardoor ook voor andere programmeertalen kon kiezen.
Ook bij overheidsinstellingen is Cobol alom aanwezig, bijvoorbeeld bij de Belastingdienst. Die had, zo moest staatssecretaris Marnix van Rij van Financiën begin 2023 aan de Tweede Kamer toegeven, geen ruimte meer voor beleidsaanpassingen. Alle capaciteit gaat naar het vernieuwen van de ICT-infrastructuur. De dienst faseert Cobol uit. ‘Een traject van vele jaren’, aldus een woordvoerder. Intern leidt de dienst medewerkers op tot specialist.
MONDIAAL PROBLEEM
Bos (NN) herkent de dilemma’s. ‘Bedrijven zien op tegen de inspanningen van het uitfaseren. Het afbreukrisico is groot. Het is een afweging van hoeveel risico wil en kan je nemen.’ Zowel doorgaan met Cobol als ermee stoppen wordt als riskant gezien.
De Nederlandsche Bank stelt dat financiële instellingen zelf verantwoordelijk zijn om de risico’s ten aanzien van ICT-systemen te beheersen en passende maatregelen te treffen. Jaarlijks bekijkt de toezichthouder of de risico’s afdoende in kaart zijn gebracht. ‘We doen daarbij ook specifieke navraag naar mogelijk verouderde systemen’, laat de woordvoerder weten.
MONDIAAL
‘Het tekort aan Cobol-programmeurs is een mondiaal probleem. Maar omdat Nederland eerder dan andere landen de digitalisering van administratieve processen omarmde, is er veel meer code op te ruimen’, zegt Vinju. ‘Daardoor hebben we al snel tien jaar aan extra code waar we iets mee moeten.’ Komende donderdag praten vertegenwoordigers van de financiële sector en de overheid bij het CWI over de aanpak van het Cobol-probleem.
‘De kwestie is niet hopeloos‘, benadrukt Vinju. ‘Cobol is geen ingewikkelde taal, dus bijvoorbeeld voor herintreders liggen hier mooie carrièrekansen. We werken ook aan technieken om Cobol-code automatisch te kunnen analyseren, wat het opruimen van systemen makkelijker kan maken. Maar er is wel haast bij.’
Tot zo ver de publicatie van FD.
OpenC Rekencentrum maakt gebruik van Assurantiesoftware van RealXS (Real Access), aldus directeur Remco van Buren.
Real-Access Assurantiesoftware kent een lange geschiedenis. Daaraan is sinds 1977 gewerkt op basis van de toen gebruikelijke talen.
Real-Access heeft twee jaren geleden besloten de hele software om te bouwen naar een moderne taal, die gegarandeerd kan worden onderhouden door de nieuwe generatie programmeurs. “Het nieuwe systeem bevat dezelfde functionaliteiten als de oude versie.”
TOTALE RENOVATIE
Juist afgelopen maand (december) werd de laatste hand gelegd aan deze totale renovatie.
De eerste klanten zijn in januari overgezet naar het nieuwe platform en de conversie is gladjes verlopen. Het gebruiksgemak is wel aanzienlijk beter en overzichtelijker.
ZELF AAN HET ROER
“Real-Access software kenmerkt zich specifiek vanwege het feit dat de gebruiker direct aan het roer staat, waar het gaat om de inrichting van verzekeringsproducten.
Voor het installeren van verzekeringsproducten is na inwerking, geen IT-assistentie meer nodig, omdat de software kan worden aangestuurd door iedereen die verstand heeft van het verzekeringsproduct.”
SELF SUPPORTING
Het inrichten van het product, de aanvraagprocedure, de robotacceptatie, de maatwerk-acceptatie, de productie van polis documenten, facturen en de schadebehandeling zijn bij Real-Access taken die dus gewoon door de gebruikers kunnen worden uitgevoerd binnen een tijdspanne van enkele dagen. Gevolmachtigde agenten, maar ook intermediairs kunnen met deze software producten op de markt brengen i.s.m. andere intermediairs en desgewenst op basis van co-assurantie.
Instellingen m.b.t. assurantiebelasting en financiële administratie geschieden vervolgens evenals alle andere genoemde zaken volledig automatisch. Sub-administraties voor cliënten, samenwerkende intermediairs, verzekeraars, experts en derden (tegenpartij) maken standaard deel uit van real-access software.
