De jaarverslagen geven vrijwel geen inzicht in het waarom van het kostenniveau; ook niet in de vraag wat de kosten veroorzaakt.
Dit constateert de AFM in een onderzoek naar de jaarverslagen van pensioenfondsen. Zij heeft het onderzoek uitgevoerd in overleg met DNB.
De AFM constateert dat pensioenfondsen vrijwel alle kosten van vermogensbeheer vermelden in hun jaarverslagen. “Maar”, aldus AFM, “de jaarverslagen geven nog vrijwel geen inzicht in het waarom van het kostenniveau; wat veroorzaakt de kosten? Lezers van jaarverslagen kunnen zich daardoor geen beeld vormen van de verhoudingen tussen de kosten, het rendement en het risico.”
In de jaarverslagen is niet altijd duidelijk welke factoren het niveau van de kosten verklaren. “Zo heeft de samenstelling van de beleggingsmix grote invloed op de kosten. Maar in de jaarverslagen wordt niet verklaard op welke wijze de beleggingsmix de kosten concreet bepaalt. Informatie over de kosten, het rendement en de risico´s is vaak in aparte paragrafen in het jaarverslag opgenomen, zonder dat het verband hiertussen wordt toegelicht. Het verband tussen deze onderdelen is echter essentieel voor de lezer van een jaarverslag.”
Aanbevelingen
Op basis van het onderzoek komt de AFM op hoofdlijnen met de volgende aanbevelingen:
- Pensioenfondsen geven duidelijke uitleg over het waarom van het kostenniveau. Bij voorkeur in samenhang met het rendement en het risico. Bijvoorbeeld door de kosten per beleggingscategorie te geven en zodoende het totale kostenniveau te verklaren.
- Pensioenfondsen rapporteren zowel het bruto als het netto rendement. Het moet in elk geval duidelijk zijn of het getoonde rendement bruto of netto is.
- Pensioenfondsen vermelden hun transactiekosten. Vooral de kleine tot middelgrote pensioenfondsen doen dit nog onvoldoende.
- Pensioenfondsen maken duidelijk welke kosten zijn geschat en in welke mate deze kosten zijn geschat.
Pensioenfederatie: We kunnen deze adviezen missen als kiespijn
Twee jaar geleden heeft de Pensioenfederatie aanbevelingen opgesteld voor de communicatie over uitvoeringskosten. “Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de aanbevelingen die de Pensioenfederatie heeft opgesteld voor de communicatie over uitvoeringskosten goed zijn opgepakt. Met dit rapport vervult de AFM niet de rol van toezichthouder maar van adviseur. Dat soort adviezen kunnen we missen als kiespijn. De sector heeft bewezen transparantie hoog in het vaandel te hebben staan. In twee jaar tijd zijn immers grote stappen gezet. Uiteraard is verdere verbetering altijd mogelijk, daar blijven wij aan werken’, aldus Gerard Riemen, directeur Pensioenfederatie. “Bovendien blijkt steeds uit internationale vergelijkingen dat Nederlandse pensioenfondsen voorop lopen wat betreft het inzichtelijk maken van de kosten.”
Wel of niet in jaarverslag
Wat de Pensioenfederatie en de AFM verdeeld houdt is de plek waar de kostentransparatie geboden moet worden. Het juiste forum daarvoor is het jaarverslag, vindt de AFM. “De AFM beveelt aan dat zij in ieder geval in het jaarverslag de hoogte van de kosten toelichten en uitleggen. Het jaarverslag vormt immers het medium waarin het bestuur publiekelijk verantwoording aflegt over het gevoerde beleid, inclusief het kostenbeleid.”
Onzin, aldus Gerard Riemen. “Welke deelnemer of gepensioneerde leest überhaupt het jaarverslag van zijn fonds, laat staan dat hij begrijpt wat erin staat? Laat de pensioenfondsen zelf beoordelen welk middel het meest effectief is voor hun doelgroep.” De Pensioenfederatie merkt bovendien op dat deze aanbeveling “uit de lucht komt vallen. Niet eerder heeft de AFM gecommuniceerd over haar opvattingen over het jaarverslag en de uitvoeringskosten.”