Is het nu wel of niet verstandig om de vraagstukken rondom pensioen, zorg en wonen integraal te benaderen? Dat was de hoofdvraag in het Aegon Flits Congres bij de VU in Amsterdam.
Wanneer politiek, pensioenfondsbestuurders, verzekeraars en andere belangenbehartigers bij elkaar komen, zijn de meningen verdeeld. Duidelijk is dat er een aantal vraagstukken zijn op te lossen:
-tekort aan passende woningen
-stijgende zorgkosten
-inflexibel pensioen (opbouw en uitkering)
-geld dat vastzit in stenen (voor een deel van de gepensioneerden)
-koopwoning voor jongeren lastig
Zelfstandig blijven wonen
Wienke Bodewes van Amvest ging dieper in de woonproblematiek: “Onze woningmarkt is niet klaar voor de vraag die er al is en toeneemt. Er is sprake van een tekort en het aanbod is niet passend. Het aantal ouderen van 80+ verdubbelt van 800.000 naar 1,6 miljoen. De meesten willen voor zover mogelijk het liefst zelfstandig blijven wonen, maar zullen steeds meer een beroep op de zorg doen. De huidige woningmarkt is hier niet op ingesteld.”
Ook stipte hij aan dat onder de ouderen met een koopwoning, hun vermogen vastzit in de stenen. Vermogen dat ze wellicht nodig hebben voor goede zorg. Op dat gebied is zeker nog wel e.e.a. te verbeteren, stelt hij, doelende op het verplichte aflostempo van de hypotheek en het onaantrekkelijke fiscale regime.
Bodewes vindt dat er minder betutteling van de overheid nodig is: “Nederlanders hebben een heel goed betalingsmoraal. We kunnen goed voor ons geld zorgen.”
Rob Mulder (VEH) hield vooral een pleidooi om de problematiek niet integraal te benaderen. “Het is fictie en een valkuil. Je kunt niet alles met alles afwegen.”
Aanbod creëert vraag
Xander Koolman (VU) gaf aan dat Nederland de hoogste kosten heeft wat betreft de langdurige zorg, maar lang niet de meeste ouderen. Ondanks dat er bezuinigingen zijn ingezet, is dit nog niet voldoende. Hij merkte op dat de premies niet veel hoger kunnen. De enige optie is om de zorg minder toegankelijk te maken door voor bepaalde zorg hogere eigen bijdrages te vragen. Nederland is welvarend en er zijn steeds meer ouderen met een redelijk pensioen. Voor dat geld is vaak geen goede bestemming, behalve dan voor betere zorg.
Koolman belichtte de vreemde financiering van onze zorg. “Maatregelen, zoals valpreventie, die duidelijk resultaat hebben en dus tot minder kosten zouden moeten leiden, hebben dit toch niet tot gevolg. Dat heeft er vooral mee te maken dat de betreffende zorgverlener vervolgens andere mensen gaat behandelen. Aanbod creëert blijkbaar vraag.”
Huisarts Johan Reesink bevestigde dat de laatste levensfase de hoogste kosten met zich meebrengt. Hij is van mening dat er maatwerk nodig is om kwaliteit te bieden en kosten te verlagen. Kleinschalige wooncomplexen en eerste lijnszorgcentra kunnen hieraan bijdragen, stelt Reesink. Het huisartsenpensioenfonds onderzoekt om in dergelijke initiatieven te investeren.
Financieel gezond oud
Herman Kapelle (Aegon Adfis) vroeg zich af wat de rol van het pensioen is om financieel gezond oud te worden. Ouderen moeten niet onderverzekerd kunnen zijn, maar ook niet oververzekerd willen zijn. “Nu staat de premie-inleg en –opbouw vast, maar zou dat niet anders kunnen zodat er meer flexibiliteit is. In de uitkeringsfase is meestal al wat te variëren bij de meeste pensioenfondsen.”
Over de flexibiliteit tijdens de opbouw liepen de meningen uiteen. Gerard Riemen (Pensioenfederatie) was van mening dat deelnemers de gevolgen van een uitruil niet kunnen overzien. Kappelle pareerde dit dat er meer dan voldoende instrumenten zijn om de consequenties inzichtelijk te maken. Flexibiliteit bij pensionering was wel wenselijk.
Uit de zaal kwam tot slot nog de opmerking dat het bij de meeste mensen echt om zeer geringe bedragen gaat en dat dit financieel niet veel soelaas zal bieden. En of het het waard is om de collectiviteit en het delen van het risico in de waagschaal te stellen?
Kortom: de discussie is nog lang niet beslecht.