Werkgevers moeten hun ambities op pensioengebied blijvend verlagen. Door de stijgende levensverwachting van werknemers en de historisch lage rente zijn structurele aanpassingen in pensioenregelingen onvermijdelijk.
Zowel werkgevers als werknemers moeten zich daarop voorbereiden en hier eerlijk en duidelijk over communiceren, zodat gezamenlijk naar oplossingen kan worden gezocht. Dat zegt Rajish Sagoenie, voorzitter van het Actuarieel Genootschap en Executive Director bij Aon Consulting Actuarial Services. Hij sluit nog meer premieverhogingen of zelfs doorwerken na het 67e levensjaar niet uit. "Anders zullen de uitkeringen substantieel verlaagd moeten worden."
Uit de cijfers van de prognosetafel 2010-2060 blijkt dat de stijgende levensverwachting van Nederlanders doorzet. Dat zal grote gevolgen hebben voor de pensioenfondsen. De fundamenten van het Nederlandse pensioenstelsel zijn nog altijd goed. Echter, zonder structurele maatregelen gaan de pensioenpremies verder omhoog, verwacht Aon Consulting. Als dat niet mogelijk is, dan is het denkbaar dat van werknemers wordt gevraagd ook na hun 67e door te werken, of dat de pensioenuitkeringen substantieel worden verlaagd. "Hoe dan ook, iedereen zal met minder genoegen moeten nemen en zijn pensioenambities moeten bijstellen," stelt Sagoenie.
Volgens Sagoenie moeten de sociale partners een fundamentele discussie voeren over het pensioencontract en samen zoeken naar oplossingen. "Alleen gezamenlijk kan er goed worden geanticipeerd op de stijgende levensverwachting en de wellicht structureel lage rente. Goede communicatie over die aanpassingen voorkomt onzekerheid."
Het verlagen van bestaande uitkeringen (het zogenoemde ´afstempelen´) ziet Aon Consulting als een laatste redmiddel. Sagoenie pleit voor alternatieve maatregelen die op korte termijn het vermogen van pensioenfondsen versterken. Zo zouden:
- De huidige onvoorwaardelijke verplichtingen, – al dan niet gedeeltelijk – voorwaardelijk gemaakt kunnen worden;
- Het nabestaandenpensioen verlaagd kunnen worden en de verlaging tijdelijk op risicobasis gedekt kunnen worden;
- Pensioenfondsen het verlagen van het opgebouwde pensioen gefaseerd kunnen invoeren, of een hoog-laag constructie kunnen toepassen, waardoor gepensioneerden zich op die maatregel kunnen instellen. Bijkomend voordeel van een gefaseerde verlaging is dat wanneer de beurzen weer zouden aantrekken of de rente zou stijgen, hiervan kan worden geprofiteerd.
Sagoenie: "Pensioenfondsen kopen op deze manier tijd. Het is eerlijker dan meteen terug te grijpen op afstempelen als noodmiddel. Immers, wie betaalt de gepensioneerden die nu mogelijk worden gekort terug als de beurzen weer aantrekken of als de rente stijgt?
Vertekend beeld door vaste rekenrente of norm
Voor de langere termijn pleit Sagoenie voor een aanpassing van het systeem waarmee pensioenverplichtingen worden gewaardeerd en daarmee de hoogte van de vermogensoverschotten of -tekorten worden vastgesteld. De rekenrente is nu een vaste norm (rentetermijnstructuur) die door De Nederlandsche Bank wordt vastgesteld en 100% in regelgeving is vastgelegd. Ook een vaste rekenrente (bijvoorbeeld 3%) is geen optie. Volgens Sagoenie is het beter om de manier waarop rentetermijnstructuur wordt berekend niet exact vast te leggen, maar de berekeningswijze te baseren op een aantal principes.
"Denk daarbij aan risicovrij, transparantie, verhandelbaarheid en robuustheid," zegt Sagoenie. Deze zogenoemde ´principle based´ benadering kan volgens hem in plaats komen van de huidige ´rule based´ benadering. "De huidige methode geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid, wanneer de markt, bijvoorbeeld bij economische onrust, uit evenwicht is geraakt. Door over te stappen naar een ´principle based´ benadering, krijgen pensioenfondsen meer maatwerk en meer mogelijkheden om rekening te houden met bijzondere marktomstandigheden. Het pensioenstelsel wordt daarmee toekomstbestendiger gemaakt."