Praktische voorstellen om pensioen, zorg en wonen in samenhang te bezien hoeven niet te rekenen op actieve steun van het kabinet. In een Kamerbrief becommentarieert minister Blok het WRR-rapport ‘wonen, zorg en pensioenen’ en de voorstellen met betrekking tot de zorghypotheek, ook wel ‘opeethypotheek’ genoemd en in de brief aangeduid als ‘verzilverproducten’.
Belangrijke studies die de discussie over de verwevenheid van de domeinen levend houden, aldus de minister. Maar uit zijn brief blijkt dat de aangedragen suggesties om die verbinding te concretiseren stuk voor stuk onhaalbaar zijn.
Uit de toonzetting valt op te maken dat de regering niet staat te springen om actief bij te dragen aan mogelijke oplossingen. Wel is Blok bereid enige hand- en spandiensten te verrichten, belooft hij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid: “Zoals het WRR-rapport laat zien is niet eenvoudig te zeggen welke verbindingen tussen de verschillende domeinen wenselijk zijn. Het kabinet onderzoekt de mogelijkheden om te komen tot verbindingen waar dat het meest nuttig lijkt. Zo zoekt het kabinet samen met institutionele beleggers naar marktoplossingen die het aantrekkelijker maken om meer te investeren in de Nederlandse economie. Dit kan het financieringsvermogen en daarmee de economische structuur versterken, onder de voorwaarde dat de risico exposure van de Staat niet materieel toeneemt. De Taskforce Verzilveren kan ook als een concreet initiatief gezien worden waarbij oog is voor de verbinding tussen de terreinen wonen, zorg en pensioenen.”
Maar hoe concreter de voorstellen, hoe groter de afstand wordt die de regering daarvan neemt, blijkt uit de reactie op het rapport Eigen haard is zilver waard van de Taskforce Verzilveren.
De Taskforce berekende dat de totale overwaarde van het woningbezit in Nederland ruim 500 miljard euro bedraagt. De Taskforce onderzocht praktische belemmeringen en verkende nieuwe mogelijkheden om het in de eigen woning ‘opgesloten geld’ vrij te maken. Zij ziet onder andere kansen in een zorghypotheek en in besteding van het pensioen voor grotere uitgaven. Voor het benodigde vertrouwen in de vereiste complexe financiële producten, moeten publieke en private partijen samenwerken.
De Taskforce bepleit de mogelijkheid van een ‘zorghypotheek’ waarbij de overheid een garantie op een mogelijke restschuld geeft. Dit product bestaat nog niet, maar zou een hypotheek zijn, waarbij de lening specifiek bedoeld is voor het betalen van zorg aan huis of voor een woningaanpassing zodat mensen langer in hun eigen huis kunnen blijven wonen. Een dergelijke hypotheek kan volgens de Taskforce de publieke zorguitgaven verlagen, waardoor een garantie vanuit de overheid op restschuld te rechtvaardigen is.
Blok vindt dat geen goed plan.
Ten eerste zijn er verschillende mogelijkheden in de markt om hypothecair krediet te krijgen. Een zorghypotheek met overheidsgarantie kan bestaande verzilveringsproducten uit de markt verdingen.
Ten twee wordt de garantie aan de verkeerde overheid gevraagd: “Door extramuralisering en decentralisering van zorgtaken zullen de mogelijke baten van een zorghypotheek in de vorm van verminderde zorgkosten vooral neerslaan bij gemeenten. Een rijksgarantie ligt daardoor niet voor de hand.” Blok verwijst de Taskforce daarom naar de gemeenten.
Ook het idee om pensioen ondersteunend in te zetten voor de financiering van grote uitgaven en de mogelijkheid voor pensioenfondsen om hun deelnemers zorghypotheken aan te bieden, vinden geen genade in de ogen van de minister.
“De voorgestelde opties hebben gevolgen voor de solidariteit in pensioenfondsen en raken aan de taakafbakeningsregels: pensioenfondsen mogen geen oneigenlijk concurrentie aangaan met andere aanbieders van verzilveringsproducten, doordat zij hun door de verplichtstelling verkregen deelnemersbestand kunnen gebruiken bij de verkoop. Ik wil de Taskforce in overweging geven deze en andere mogelijke belemmeringen en risico’s op het gebied van pensioenen nadrukkelijk mee te nemen in een eventuele nadere verkenning.”
Het zijn uiteindelijk de marktpartijen die de ouderen in staat moeten stellen om vermogen in de eigen woning te verzilveren. De inspanningen van het kabinet beperken zich tot meedenken. Wel belooft Blok “waar mogelijk en nodig” belemmeringen in wet- en regelgeving weg te nemen”. De brief maakt echter duidelijk dat het begrip “waar mogelijk” niet de deur zal openen voor innovatieve initiatieven.
