Uit de gesprekken met de EU-Commissie en Eurostat kan nog niet worden afgeleid of de NHI niet leidt tot staatssteun en dat de schuld niet gerekend wordt tot de staatsschuld.
Al in maart 2013 stelde Kees van Dijkhuizen in zijn voortgangsbericht voor dat financiële ,instellingen gezamenlijk een Nederlandse HypotheekInstelling (NHI) zouden oprichten.
Financiële instellingen waaronder banken laten gezamenlijk Nederlandse Hypotheek Obligaties (NHO’s) uitgeven door een daarvoor op te NHI. De NHI financiert zich door middel van de uitgifte van deze obligaties en verkrijgt daarop een 100% staatsgarantie. Deze garantie is vooral bedoeld voor internationale beleggers, die de werking van NHG niet altijd helder vinden. In essentie wijzigt er niets aan de borgstelling van de overheid. Net zoals nu het geval is zal de borgstelling een annuitaïre afloop kennen. Als de bank operationele fouten heeft gemaakt blijft de volledige schade daarvan voor de bank.
Die 100% staatsgarantie leidt in zoverre tot problemen in Brussel dat de EU-Commissie en Eurostat er niet van overtuigd zijn dat er geen sprake is van staatssteun en de NHI niet tot de sector Overheid gerekend moet worden. Zou dat wel het geval zijn, dan moeten de NHI-obligaties meegeteld worden bij de staatsschuld (EMU-schuld).
In antwoord op schriftelijke vragen van de Tweede Kamerfractie van D66 geeft minister Blok aan dat deze kwestie nog niet is opgelost.
“Gegeven het technische en soms complexe karakter van dit onderwerp, dient grondig bestudeerd te worden of vormgeving zonder staatssteun haalbaar is. Over of ‘groen licht’ van de Europese Commissie als het gaat om de mededinging en staatssteun mogelijk is, kan ik pas uitsluitsel geven wanneer dit traject is afgerond.
Ten aanzien van het traject bij Eurostat geldt dat het de taak is van dit onafhankelijke statistische bureau van de Europese Unie om de NHI wel of niet tot de sector overheid te classificeren.
De classificatie van de NHI is onder meer afhankelijk van de (financiële) activiteiten, governance structuur, bestuurlijke en juridische kaders en de rol van de overheid. Indien de NHI door Eurostat tot de sector overheid wordt gerekend, dan worden de schuldtitels (die hoofdzakelijk bestaan uit door de staat gegarandeerde Nederlandse Hypotheekobligaties, NHOs) op de balans van de NHI tot de sector overheid gerekend.
Vanzelfsprekend streef ik ernaar zo spoedig mogelijk voldoende duidelijkheid en comfort te hebben of aan de randvoorwaarden kan worden voldaan dat de NHI niet leidt tot staatssteun en de NHI niet wordt gerekend tot de sector overheid, zodat het eindrapport door kwartiermaker Jan van Rutte kan worden afgerond en naar uw Kamer kan worden gezonden.”
Maar zo ver lijkt het binnenkort nog niet te zijn.
Rijst de vraag of er bij de huidige aantrekkende markt nog behoefte is aan een NHI. Minister Blok denkt het wel, alhoewel hij toegeeft dat de NHI zijn meerwaarde vooral bewijzen in tijden van financiële stress.
“Daarnaast”, aldus de minister, “biedt de NHI toegevoegde waarde omdat de directe staatsgarantie op de Nederlandse Hypotheekobligaties transparanter is voor beleggers dan de huidige NHG, waardoor het aantrekkelijker wordt om NHG-hypotheken te financieren. In mijn contacten met banken en beleggers heb ik geen signalen ontvangen dat er onder deze partijen gegeven de huidige marktomstandigheden niet langer animo is voor de NHI.”
