Verbod execution only niet in belang van de consument

Fred de Jong en Paul Schilp: De onafhankelijk adviseur kan zich beter onderscheiden ten opzichte van de productverkopers van banken en verzekeraars.

De aankoop van een complex financieel product als een hypotheek of belegging is geen sinecure. De meeste klanten sluiten deze producten maar één of enkele keren in hun leven af. Daarom worden deze complexe producten vaak met advies afgesloten. Zo sluit bijvoorbeeld 90% van de consumenten een levensverzekering af met behulp van een adviseur (Nibud, 2010). In zo’n geval krijgen aanbieders of adviseurs de verantwoordelijkheid om het product te laten passen bij de specifieke situatie van een klant. Tegenwoordig bestaat voor klanten ook de mogelijkheid om het product zelf te selecteren en zonder advies af te sluiten (execution only). In toenemende mate wordt gepleit om execution only bij wet te verbieden. Dit is echter niet in het belang van de consument, noch van de onafhankelijk adviseur.

Op dit moment brengt execution only afsluiten risico’s met zich

De basisgedachte voor regulering van de verkoop van complexe financiële producten en het verlenen van financieel advies is om consumenten te beschermen tegen onjuiste financiële keuzes. Tegelijkertijd zijn consumenten meer bewust geworden van het feit dat financieel advies geld kost. Door de invoering van het provisieverbod op o.a. hypotheken, levens- en beleggingsverzekeringen worden de kosten voor advies expliciet gemaakt. Om geld te besparen, overweegt een deel van de consumenten (14% bij hypotheken) daarom om geen advies meer af te nemen, zo concludeert GfK (2012). Het Nibud stelt evenwel dat dit vaak juist de consumenten zijn met lagere inkomens en een laag opleidingsniveau, die financieel advies hard nodig hebben. De overheid beoogt deze groep op dit moment te beschermen door bij execution only een kennis- en ervaringstoets verplicht te stellen. Via een paar vragen krijgt de consument inzicht of hij wel geschikt is om zonder advies een financieel product aan te schaffen. Maar de consument kan de waarschuwing dat het verstandig is om advies in te winnen nog steeds uit de wind slaan: het is niet verplicht te “slagen” voor deze kennis- en ervaringstoets. Sommigen pleiten daarom voor afschaffing van de mogelijkheid van het execution only afsluiten. “Doe-het-zelf” consumenten zouden niet in staat zijn om zelf goede beslissingen te nemen waardoor in de toekomst weer nieuwe financiële schandalen kunnen ontstaan. Deze zorgen worden met name geuit vanuit de hoek van onafhankelijk financieel adviseurs. (Adfiz, 2013) Toch zou de overheid het kind met het badwater weggooien als ze een verbod instelt op de aankoop van een financieel product zonder advies. Er zijn namelijk belangrijke voordelen verbonden aan het bestaan van execution only.

Execution only afsluiten biedt ook belangrijke voordelen

Allereerst wordt een groep klanten niet goed bediend op het moment dat zonder advies afsluiten geen optie meer is. Een specifieke groep consumenten heeft geen advies nodig omdat men zelf over voldoende kennis en inzicht beschikt. Deze groep zou dan nodeloos op kosten worden gejaagd als er een adviesverplichting zou zijn: de kosten voor advies bedragen al snel enkele duizenden euro’s.

Daarnaast is de opkomst van execution only in het belang van onafhankelijk advies en – adviseurs. Deze adviseurs bieden nu hoofdzakelijk advies en bemiddeling als totaalconcept aan.

Op het moment dat verschillende aanbieders diverse execution only producten aanbieden kan de consument ervoor kiezen om alleen advies af te nemen bij een onafhankelijke adviseur en vervolgens dat advies zelf om te zetten in de aankoop van een product via execution only. Dit is niet alleen een in potentie belangrijke kostenbesparing voor de consument, het biedt de consument ook meer keuzemogelijkheden omdat hij daadwerkelijk onafhankelijk advies krijgt. De onafhankelijk adviseur kan zich daardoor beter onderscheiden als echt onafhankelijk adviseur ten opzichte van de productverkopers van banken en verzekeraars.

Tot slot vormt het aanbieden van execution only producten een belangrijke prikkel voor banken en verzekeraars om producten verder te vereenvoudigen en vergelijkbaar te houden. Dit is een nadrukkelijke wens van de Consumentenbond. Naarmate producten eenvoudiger worden en meer gestandaardiseerd zijn, is minder adviestijd nodig. Met andere woorden: een adviesverplichting is juist een prikkel voor de financiële sector om alles ingewikkelder te maken dan strikt noodzakelijk.

Behoud execution only, maar investeer in betere randvoorwaarden

Samenvattend kunnen we stellen dat het voor een (deel van de) klanten en onafhankelijke adviseurs belangrijk is dat er geen verbod komt op execution only voor complexe financiële producten, mits vormgegeven met de juiste randvoorwaarden. Bescherming via de simpele kennis- en ervaringstoets is niet voldoende om ‘ongelukken’ te voorkomen. Het is voor de financiële sector raadzaam om zelf met ideeën te komen hoe execution only en consumentenbescherming hand in hand kunnen gaan. Bijvoorbeeld door te kijken naar het risicoprofiel van de klant. Zo zouden consumenten met een Loan-to-Value van bijvoorbeeld meer dan 50% of klanten zonder beleggingservaring standaard kunnen worden uitgesloten van execution only. Daarnaast behoort een persoonlijke – en wel bindende – kennis- en ervaringstoets ook tot de mogelijkheden.

(Dit artikel is eerder in verkorte vorm verschenen op de website van De Telegraaf ‘ OverGeld’)

GEEN REACTIES